ႏိုင္ငံေရးအား ႏွစ္ဖက္ညိ ွႏႈိင္းလိုက္ေလ်ာၿခင္း ႏွင့္ ဘံုသေဘာတူညီမႈ တည္ေဆာက္ၿခင္း အၿဖစ္ ရႈၿမင္သံုးသပ္ၿခင္း

ႏိုင္ငံေရးအေပၚ မတူညီေသာ ရႈၿမင္သံုးသပ္ပံု ေလးမ်ိဳးရွိသည့္ အနက္ တတိယေၿမာက္ ရႈၿမင္သံုးသပ္ပံုမွာ ႏိုင္ငံေရးကို မည္သည့္နယ္ပယ္တြင္ လိုက္နာက်င့္သံုးသည္ဆိုသည့္ ႏိုင္ငံေရးက်င့္သံုးသည့္ နယ္နိမိတ္ကို ပိုင္းၿခားသတ္မွတ္ၿခင္း တို ့ႏွင့္ မ်ားစြာ မသက္ဆိုင္ပဲ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္မ်ားကို မည္သို ့မည္ပံု ဆံုးၿဖတ္သည္ ဆိုသည္ႏွင့္သာ သက္ဆိုင္သည့္ ရႈၿမင္သံုးသပ္မႈ ၿဖစ္သည္။ အင္အားသံုးကာ ေၿပာင္ေၿပာင္တင္းတင္း အာဏာကိုအသံုးၿပဳ ေၿဖရွင္းၿခင္းၿပဳမည့္ အစား ႏွစ္ဖက္မွ်တစြာ ညိ ွႏႈိင္းလိုက္ေလ်ာၿခင္း၊ ၿဖန္ေၿဖၿခင္း ႏွင့္ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးၿခင္းတို ့ၿဖင့္သာ ေက်လည္ၿငိမ္းေအး ေစသည့္ ပ႗ိပကၡေၿဖရွင္းေရး နည္းလမ္းတစ္သြယ္ အၿဖစ္ ႏိုင္ငံေရးအား ရႈၿမင္ၿခင္းၿဖစ္သည္။ ၄င္းမွာ ႏိုင္ငံေရးအား ‘ၿဖစ္ေၿမာက္ ေအာင္ၿမင္ႏိုင္သည့္ အတတ္ပညာ (the art of the possible)’ အၿဖစ္ ရည္ညႊန္းေဖာ္ၿပေသာ အခါ ဆိုလိုသည့္ အဓိပၸါယ္ ၿဖစ္သည္။ ဤကဲ့သို ့

ရႈၿမင္သံုးသပ္ပံုမွာ ေန ့စဥ္ေၿပာဆို သံုးစြဲရာတြင္  ပင္ကိုယ္ သေဘာသဘာ၀အားၿဖင့္ အေၿခခိုင္ တည္ရွိၿပီး ၿဖစ္သည္။ ဥပမာ - မၾကာခဏဆိုသလို ရည္ညႊန္းၾကေသာ စစ္ေရးကိုအသံုး

ၿပဳေၿဖရွင္းၿခင္း (‘military’ solution) ႏွင့္ဆန္ ့က်င္ၿပီး ပ႗ိပကၡ သို ့မဟုတ္ ၿပႆနာ တစ္စံုတစ္ရာကို ႏိုင္ငံေရးနည္းၿဖင့္ အေၿဖရွာၿခင္း (‘political’ solution) ဟု ရည္ညႊန္းေဖာ္ၿပပါက ၿငိမ္းခ်မ္းစြာေဆြးေႏြး၊ ၿဖန္ေၿဖၿပီး ေၿပလည္ေၿဖရွင္း ၿခင္းကို ဆိုလိုသည္သာ ၿဖစ္သည္။ တဖန္ ထိုကဲ့သို ့ႏိုင္ငံေရးအား ရႈၿမင္သံုးသပ္ပံုကို အရစၥတိုတယ္၏ စာေပ၊ အေရးအသားမ်ားတြင္ ၿပန္လည္ေၿခရာခံ ေတြ ့ရွိႏို္င္သည္။ အထူးသၿဖင့္ ၾသဇာအာဏာရွိေသာ လူနည္းစုအုပ္စုိးေသာ စနစ္ (aristocratic) ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ (democratic) တုိ ့၏ လကၡဏာရပ္မ်ား ေပါင္းစပ္ပါ၀င္သည့္ ‘ေပါ့လ္တီ (polity)’ - အားလံုး၏ အက်ိဳးေက်းဇူးအတြက္ လူအမ်ားတို ့က

အုပ္ခ်ဳပ္ၿခင္း - သည္သာ အၿပစ္အနာအဆာ ကင္းစင္၍ အေကာင္းမြန္ဆံုးေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္

ၿဖစ္သည္ဟူေသာ ၄င္း၏ ယံုၾကည္မႈေပၚတြင္ ေၿခရာခံေတြ ့ရွိႏိုင္သည္။ ထုိရႈၿမင္သံုးသပ္မႈကို

ယေန ့ေခတ္တြင္ ၿပန္လည္ဆန္းသစ္ ထုတ္ေဖာ္သူ ေရွ ့ေဆာင္ ပုဂၢိဳလ္မ်ားအနက္မွ တစ္ဦးမွာ ဘားနာ့ဒ္ ခရစ္က္ (Bernard Crick) ၿဖစ္သည္။ ၄င္း၏ ဂႏ ၱ၀င္ေၿမာက္ ေလ့လာသံုးသပ္မႈၿဖစ္ေသာ ‘ႏုိင္ငံေရးအား ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ၿခင္း (In Defence of Politics)’ တြင္ ႏိုင္ငံေရးအား ေအာက္ပါအတိုင္း အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုထားသည္။

ႏိုင္ငံေရးဆိုသည္မွာ အုပ္ခ်ဳပ္ရာ နယ္ေၿမတစိတ္တေဒသ အတြင္းရွိ (ေနထိုင္သူတို ့၏) မတူညီေသာ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား၊ ရည္သန္ရာမ်ားကို ၿဖန္ေၿဖ၊ ေပါင္းစည္းေပးသည့္ လုပ္ရပ္တစ္ခုၿဖစ္သည္။

လူ ့အသိုင္းအ၀ိုင္း တစ္ခုလံုး၏ ရွင္သန္ေရး ႏွင့္ သာယာစည္ပင္ေရး အေပၚ ၄င္းတို ့၏ အေရးပါ၊ အရာေရာက္မႈ အတိုင္းအတာကို မူတည္၍ ထုိသူတို ့အား အာဏာကို ခြဲေ၀ေပးၿခင္းၿဖင့္ ေၿပလည္ေအာင္

ညိ ွႏိႈင္းေပးၿခင္း ၿဖစ္သည္။ (ခရစ္က္၊ [၁၉၆၂] ၂၀၀၀: ၂၁)

သို ့ၿဖစ္၍ ဤရႈၿမင္သံုးသပ္မႈတြင္ ႏိုင္ငံေရး၏ ေသာ့ခ်က္သည္ အာဏာကို က်ယ္က်ယ္ၿပန္ ့ၿပန္ ့

ခြဲေ၀ ၿဖန္ ့က်က္ထားၿခင္း ၿဖစ္သည္။ ပ႗ိပကၡ ဆိုသည္မွာ ေရွာင္လႊဲ၍ မရႏိုင္သည္ကို သေဘာတူ လက္ခံသည့္ အတြက္ ခရစ္က္ က လူမႈေရး အစုအဖြဲ ့မ်ား ႏွင့္ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားမ်ား သို ့မဟုတ္ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားအတြက္ ရည္သန္လႈပ္ရွားမႈမ်ား အေနၿဖင့္ အာဏာကို ရရွိပိုင္ဆိုင္လာ ၾကေသာအခါ ၄င္းတို ့အေနၿဖင့္ အခ်င္းခ်င္း ညိ ွႏႈိင္း၊ ၿဖန္ေၿဖၾကရမည္ ၿဖစ္ၿပီး တစ္ဦးကိုတစ္ဦး ေခ်မႈန္းဖ်က္ဆီးလိုက္ၿခင္းၿဖင့္ ၿပႆနာ တစံုတရာတို ့သည္ ေက်လည္၊ ၿငိမ္းေအးသြားမည္ မဟုတ္ဟုဆိုသည္။ ထို ့ေၾကာင့္ ၄င္းက ႏိုင္ငံေရးအား ‘အၾကမ္းဖက္ၿခင္း ႏွင့္ ဖိအားေပးၿခင္းတို ့

အစား ညိ ွႏႈိင္းၿဖန္ေၿဖၿခင္းကိုသာ ေရြးခ်ယ္ေသာ လူ ့အဖြဲ ့အစည္း၏ စီစဥ္တည္ရွိမႈ (က်င့္၀တ္မ်ား၊ အေၿခခံ အဖြဲ ့အစည္းၾကီးမ်ား ႏွင့္ ဖြဲ ့စည္းတည္ရွိပံု) ၿပႆနာ (the problem of order) ကို ေၿဖရွင္းေပးသည့္ အရာ’ ဟု ညႊန္းဆိုေဖာ္ၿပသည္။ ထိုကဲ့သို ့ႏိုင္ငံေရးကို ရႈၿမင္သံုးသပ္ပံုက လြတ္လပ္တရားမွ်တေရး၏ အက်ိဳးအေၾကာင္းဆိုင္ရာ သေဘာတရားမ်ား (liberal-rationalist principles) ၌ နက္ရႈိင္းခုိင္မာစြာ အၿမစ္တြယ္ေနေၾကာင္း ၿပသေနသည္။ ၄င္းမွာ အက်ိတ္အနယ္၊ အေၿခအတင္ ေဆြးေႏြးၿခင္း ႏွင့္ ေဆြးေႏြးဖလွယ္ၿခင္း တို ့၏  ၿဖစ္ေၿမာက္ေအာင္ၿမင္ႏိုင္မႈ အေပၚ အခိုင္အမာ ယံုၾကည္သက္၀င္ေနမႈကို အေၿခခံသည္။ ထို ့အၿပင္ လူ ့အဖြဲ ့အစည္းသည္ မသင့္ၿမတ္၊ မညီညြတ္ႏိုင္ေသာ ပ႗ိပကၡႏွင့္ မဟုတ္ပဲ အမ်ား သေဘာတူညီမႈၿဖင့္သာ ထူးၿခားထင္ ရွားေစသည္ ဟူေသာ ယံုၾကည္မႈေပၚတြင္လည္း အေၿခခံထားသည္။ တနည္းအားၿဖင့္ လက္ရွိတည္ရွိေနသာ သေဘာကြဲလြဲမႈမ်ားကို ၿခိမ္းေၿခာက္၊ အက်ပ္ကိုင္ၿခင္း ႏွင့္ အၾကမ္းဖက္ၿခင္းတုိ ့ၿဖင့္ မဟုတ္ပဲ ေၿပလည္ေအာင္ ေၿဖရွင္းႏိုင္သည္ကို ဆိုလိုသည္။ သို ့ေသာ္လည္း ေ၀ဖန္သံုးသပ္သူတို ့က ခရစ္က္၏ ႏိုင္ငံေရး အေပၚ ရႈၿမင္သံုးသပ္ပံုမွာ လူမ်ိဳးဘာသာစံု သာတူညီမွ်၊ အတူတကြ ေနထိုင္ၾကေသာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ကိုက်င့္သံုးသည့္ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ား (western pluralist democracies) ၌သာရွိေသာ ႏိုင္ငံေရးစနစ္အေပၚ မ်ားစြာ တိမ္းညြတ္ေနသည္ဟု ေ၀ဖန္

ေထာက္ၿပၾကသည္။ အကယ္စင္စစ္တြင္ ခရစ္က္ က ႏိုင္ငံေရးကို ေရြးခ်ယ္တင္ေၿမာက္ခြင့္ ႏွင့္ ပါတီ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈတို ့ၿဖင့္ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာညိ ွလိုက္ၿခင္း ၿဖစ္သည္။ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ အားၿဖင့္ ၄င္း၏ ႏိုင္ငံေရးအေပၚ ဖြင့္ဆိုသံုးသပ္မႈပံုစံမွာ တစ္ပါတီ စနစ္ကို က်င့္သံုးေသာ ႏိုင္ငံမ်ား (one-party states) သို ့မဟုတ္ စစ္အစိုးရမ်ား (military regimes) ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာအခါ ကၽြႏု္ပ္တို ့ကို အနည္းအက်ဥ္းသာ ရွင္းလင္းတင္ၿပႏိုင္သည္။

ဤကဲ့သို ့ေသာ ႏိုင္ငံေရးအေပၚ ရႈၿမင္သံုးသပ္ပံု၌ တၿခားရႈၿမင္ပံုတို ့ႏွင့္ ေရာေထြးမွားယြင္းဖြယ္ရာ မရွိေသာ အၿပဳသေဘာေဆာင္သည့္ လကၡဏာတစ္ရပ္ ရွိသည္။ ႏိုင္ငံေရးသည္ ၿပီးၿပည့္စံုေသာ၊ အေကာင္းဆံုးေသာ (ပ႗ိပကၡ) ေၿဖရွင္းနည္း မဟုတ္ေသာ္လည္း (ႏွစ္ဖက္ညိ ွႏႈိင္း လိုက္ေလ်ာၿခင္း ဆိုသည္မွာ ႏွစ္ဖက္လံုးမွ လိုက္ေလ်ာ၊ အေလွ်ာ့ေပးၿခင္းမ်ား ၿပဳလုပ္ရၿပီး မည္သူမွ် ၿပည့္ၿပည့္၀၀ ေက်နပ္သေဘာတူသည္ မဟုတ္ေခ်) အၿခားေၿဖရွင္းနည္းမ်ား ၿဖစ္ေသာ ေသြးထြက္သံယို သတ္ၿဖတ္ၿခင္း ႏွင့္ စာနာမႈကင္းမဲ့စြာ အၾကမ္းဖက္ရက္စက္ၿခင္း တုိ ့ၿဖင့္ ႏိႈင္းယွဥ္လွ်င္ ပို၍ ႏွစ္လိုဖြယ္ေကာင္းသည္မွာ ယံုမွားဖြယ္ရာ မရွိေခ်။ ထိုသေဘာတရားအရ ႏိုင္ငံေရးကုိ ယဥ္ေက်းေသာ၊ ယဥ္ေက်းေစေသာ တြန္းအားတစ္ခု အၿဖစ္ရႈၿမင္ႏိုင္သည္။ လူအမ်ားတို ့ကိုလည္း ႏိုင္ငံေရးအား လုပ္ေဆာင္မႈတစ္ခု အၿဖစ္ အသိအမွတ္ၿပဳ၊ ေလးစားလာေစရန္ အားေပးသင့္သည္။ မိမိတို ့ရပ္ရြာ၊ အသိုင္းအ၀ုိင္း၏ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ မ်ားတြင္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ ႏိုင္ရန္လည္း ၿပင္ဆင္ထားသင့္ၾကသည္။ သို ့ေသာ္လည္း ခရစ္က္ က ႏိုင္ငံေရးအား အခက္အခဲ၊ ၿပႆနာမ်ားစြာ ၀န္းရံေနၿပီး မၾကာခဏ ဥေပကၡာၿပဳခံရေသာ လုပ္ရပ္တစ္ခုအၿဖစ္ ၿမင္သည္။ ၄င္းက ႏိုင္ငံေရး၏ အဓိကရန္သူမွာ ‘မည္သည့္ နည္းႏွင့္မဆို ေသခ်ာ ခိုင္မာေစလိုသည့္ ဆႏၵ’ ၿဖစ္ၿပီး ထိုဆႏၵကို ႏိုင္ငံေရး အယူ၀ါဒမ်ား၏ စြဲေဆာင္မႈရွိေသာ ၾသဇာလႊမ္းမိုးမႈ၊ ဒီမိုကေရစီ၀ါဒ ကို အစြန္းေရာက္ သက္၀င္ယံုၾကည္မႈ၊ အစြန္းေရာက္ အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒ၏ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ႏွင့္ (မိမိ၏ကိုယ္ပိုင္ ယံုၾကည္ခ်က္၊ အယူအဆမ်ား ကင္းရွင္းေသာ) ဓမၼဓိ႒ာန္က်သည့္ အမွန္တရားကို ေဖာ္ထုတ္ရန္ အာမခံခ်က္ရွိေသာ သိပၸံပညာရပ္ စသည္တို ့အပါအ၀င္ ပံုစံမ်ိဳးစံုၿဖင့္ ထင္ရွားစြာ ေတြ ့ရွိႏိုင္သည္ဟု သတိေပးသည္။

Andrew Heywood ၏ Politics မွ Politics as Compromise and Consensus ကို တိုက္ရိုက္ ဘာသာၿပန္ဆိုသည္။

ႏိုင္ငံေရးအား ၿပည္သူ ့ေရးရာ ကိစၥရပ္မ်ားအၿဖစ္ ရႈၿမင္သံုးသပ္ၿခင္း

ႏိုင္ငံေရး အေပၚ မတူညီေသာ ရႈၿမင္သံုးသပ္ပံု ေလးမ်ိဳးရွိသည့္ အနက္ ပိုမိုက်ယ္ၿပန္ ့ၿပီး ဒုတိယေၿမာက္ၿဖစ္ေသာ သံုးသပ္မႈမွာ ႏိုင္ငံေရးဆိုသည္မွာ အစိုးရ ႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ (သို ့မဟုတ္) အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ (အုပ္ခ်ဳပ္မႈ အတတ္ပညာ) ဟူေသာ က်ဥ္းေၿမာင္းသည့္ နယ္ပယ္ကိုေက်ာ္လြန္ၿပီး ႏုိင္ငံေရးအား ‘အမ်ားၿပည္သူႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ’ (public life) သို ့မဟုတ္ ‘ၿပည္သူ ့ေရးရာ ကိစၥရပ္မ်ား’ (public affairs) အၿဖစ္ ရႈၿမင္သံုးသပ္ၿခင္းၿဖစ္သည္။ တနည္းအားၿဖင့္ ‘ႏိုင္ငံေရးႏွင့္သက္ဆုိင္ၿခင္း’ ႏွင့္ ‘ႏိုင္ငံေရးႏွင့္မသက္ဆိုင္ၿခင္း’ တို ့၏ၾကားမွ ကြဲၿပားၿခားနားမႈသည္ ၿပည္သူ ့ေရးရာ (၀ါ) အမ်ား ၿပည္သူႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ နယ္ေၿမ (public sphere) ႏွင့္ ပုဂၢလိက (၀ါ) ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ ႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ နယ္ေၿမ (private sphere) တို ့အၾကားရွိ အပိုင္းအၿခားၿဖင့္ တထပ္တည္း က်ေနၿခင္းၿဖစ္သည္။ ထိုကဲ့သို ့ေသာ ရႈၿမင္သံုးသပ္မႈကို နာမည္ေက်ာ္ ဂရိလူမ်ိဳး ေတြးေခၚပညာရွင္ အရစၥတိုတယ္၏ စာအုပ္၊ စာေပမ်ားတြင္ မၾကာခဏ ၿပန္လည္ေၿခရာခံ၍ ေတြ ့ရွိႏိုင္သည္။ ၄င္းက သူ၏ ႏိုင္ငံေရး ဟူေသာ စာအုပ္တြင္ ‘လူဆုိသည္မွာ ပင္ကိုယ္သဘာ၀အားၿဖင့္ ႏိုင္ငံေရး သတၱ၀ါ တစ္မ်ိဳးၿဖစ္္သည္’ ဟု အတိအလင္း ဖြင့္ဆိုခဲ့သည္။ သူဆိုလုိသည္မွာ လူသားတို ့သည္ ႏုိင္ငံေရး (ရွိေသာ) အသိုင္းအ၀ိုင္း (political community) တြင္သာ ေကာင္းမြန္ေသာ ဘ၀ ‘the good life’ (အရစၥတိုတယ္၏ ‘The good life’ သီအိုရီ အက်ဥ္း ။ ။ လူသားပီပီ ဆင္ၿခင္တံုတရားႏွင့္အညီ ေကာင္းစြာ ၿပဳမူက်င့္ၾကံ၊ ေနထုိင္ၿခင္း) ကိုရွင္သန္ ေနထုိုင္ႏုိင္သည္ ဟူ၍ ၿဖစ္သည္။ ဤရႈေထာင့္မွၾကည့္ေသာအခါ ႏိုင္ငံေရးဆိုသည္မွာ တရားမွ်တမႈရွိေသာ လူ ့အဖြဲ ့အစည္း (just society) ကို ဖန္တီးၿခင္းႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ က်င့္၀တ္ႏွင့္ညီေသာ လုပ္ေဆာင္မႈတစ္ရပ္ (ethical activity) ၿဖစ္သည္။ ထိုသည္မွာ အရစၥတိုတယ္ ရည္ညႊန္းေသာ သိပၸံပညာရပ္ ၏ ဆရာသခင္ (master science) ပင္ၿဖစ္သည္။ 

သို ့ေသာ္လည္း (ကၽြႏ္ုပ္တို ့အေနၿဖင့္) ၿပည္သူ ့ေရးရာ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ား ႏွင့္ ပုဂၢလိက (၀ါ) ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ ကိစၥရပ္မ်ား အၾကား မည္သည့္ေနရာတြင္ စည္းတား ပိုင္းၿခား သင့္သနည္း။ အမ်ားၿပည္သူႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ ၿပည္သူ ့ေရးရာ နယ္ပယ္ (public realm) ႏွင့္ ကိုယ္ေရး ကိုယ္တာ ကိစၥရပ္မ်ား ႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ ပုဂၢလိက နယ္ေၿမ (private realm) တို ့အၾကားရွိ ေရွးရိုးအစဥ္အလာအရ ကြဲၿပားၿခားနားမႈသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ (state) ႏွင့္ လြတ္လပ္ေသာ အရပ္ဘက္ လူ ့အဖြဲ ့အစည္း (civil society) အၾကားရွိ အပိုင္းအၿခားၿဖင့္ ကိုက္ညီမႈရွိသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အေရးပါေသာ အေၿခခံ အဖြဲ ့အစည္းၾကီးမ်ား (institutions of the state) - အစိုးရအဖြဲ ့၊ ခံုရံုး၊ တရားရံုးမ်ား၊ ရဲတပ္ဖြဲ ့၊ လူ ့အဖြဲ ့အစည္း လံုၿခံေရး စနစ္ စသည္မ်ား - သည္ လူ ့အသိုင္းအ၀ိုင္းကို တစုတစည္းတည္း စုစုစည္းစည္း၊ ညီညီညြတ္ညြတ္ရွိေနေစရန္ တာ၀န္ရွိသည့္ သေဘာေၾကာင့္ ၄င္းတို ့အား ၿပည္သူ ့ေရးရာအဖြဲ ့အစည္းမ်ား အၿဖစ္သတ္မွတ္ႏိုင္သည္။ ထုိ ့အၿပင္ ၄င္း အဖြဲ ့အစည္းၾကီးမ်ားကို တုိင္းသူၿပည္သား တို ့ထံမွ ေကာက္ခံရရွိေသာ အခြန္အခမ်ားၿဖင့္ ေထာက္ပံ့ထားၿခင္းလည္း ၿဖစ္သည္။ လြတ္လပ္ေသာ အရပ္ဘက္ လူ ့အဖြဲ ့အစည္း ႏွင့္ ၿခားနားခ်က္မွာ ထိုအဖြဲ ့အစည္းတို ့သည္ အဒ္မန္ဒ္ ဘာ့ခ္ (Edmund Burke (၁၇၂၉-၉၇): ဒပ္ဗလင္တြင္ ေမြးဖြားသူ ယူေက ႏိုင္ငံေရး သီအိုရီပညာရွင္ ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦးၿဖစ္သူ) က ‘တပ္စိပ္ ကေလးမ်ား’ (little platoons) ဟုေခၚဆိုသည့္ မိသားစု ႏွင့္ သဟာယ အစုအဖြဲ ့မ်ား၊ ပုဂၢလိက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊ အလုပ္သမား သမဂၢမ်ား၊ အားကစား အသင္းအဖြဲ ့ မ်ား ႏွင့္ ရပ္ေရးရြာေရး အဖြဲ ့မ်ား စသည့္္ ႏိုင္ငံသား တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းစီတို ့က စုစည္း တည္ေထာင္ကာ လူအမ်ားရံပံုေငြတို ့ၿဖင့္ ေထာက္ပံ့ထားသည့္ အဖြဲ ့အစည္းမ်ားၿဖစ္သည္။ ၄င္းအဖြဲ ့အစည္းမ်ားသည္ ပိုမိုက်ယ္ၿပန္ ့ေသာ လူ ့အသိုင္းအ၀ိုင္း၏ အကိ်ဳးအတြက္ မရည္ရြယ္ပဲ မိမိတုိ ့ကိုယ္ပိုင္ ဦးတည္ခ်က္မ်ား ႏွင့္ အက်ိဳးေက်းဇူး တစံုတရာတို ့အတြက္ ရည္ရြယ္သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ ပုဂၢလိက အဖြဲ ့အစည္းမ်ားၿဖစ္ၾကသည္။ ဤကဲ့သို ‘့အမ်ားၿပည္သူေရးရာ/ပုဂၢလိက ေရးရာ’ ကြဲၿပားၿခားနားမႈအေပၚ အေၿခခံ၍ ႏိုင္ငံေတာ္၏ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ား ႏွင့္ ၿပည္ သူ ့ေရးရာ အဖြဲ ့အစည္းမ်ားက ေကာင္းစြာ က်င့္ၾကံေဆာင္ရြက္ရေသာ တာ၀န္၊ ၀တၱရားမ်ား၌သာ ႏိုင္ငံေရးကို နယ္နိမိတ္ ကန္ ့သတ္ ပိုင္းၿခားထားသည္။ ထို ့ေၾကာင့္ လူပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးတစ္ ေယာက္ခ်င္းစီက စီမံခန္ ့ခြဲႏိုင္ၿပီး အမွန္တကယ္လည္း စီမံခန္ ့ခြဲၾကေသာ လူမႈဘ၀၏ အခ်ိဳ ့အစိတ္ အပိုင္းမ်ား (စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး၊ အိမ္ေထာင္ေရး၊ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ ကိစၥရပ္မ်ား၊ ယဥ္ေက်းမႈ ႏွင့္ အႏုပညာေရးရာ ကိစၥမ်ား စသည္ၿဖင့္) သည္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းပင္ ‘ႏိုင္ငံေရးႏွင့္မသက္ဆိုင္ေသာ’ ကိစၥရပ္မ်ားပင္ၿဖစ္သည္။ 

အၿခား ‘ၿပည္သူ ့ေရးရာ/ပုဂၢလိက ေရးရာ’ ပုိင္းၿခားထားမႈ ပံုစံတစ္မ်ိဳးကို ပိုမို၍မထင္ရွား ေသာ ကြဲၿပားၿခားနားမႈၿဖင့္ တခါတရံ သတ္မွတ္ဖြင့္ဆိုထားသည္။ အမည္အားၿဖင့္ဆိုရေသာ္ ‘ႏိုင္ငံေရး ႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ (ကိစၥရပ္မ်ား)’ ႏွင့္ ‘ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ ကိစၥရပ္မ်ား’ ဟူ၍ ပိုင္းၿခားထားၿခင္း ၿဖစ္သည္။ (ပံု ၁.၁ ကို ၾကည့္ပါ) လြတ္လပ္ေသာ အရပ္ဘက္ လူ ့အဖြဲ ့အစည္း ကို ႏိုင္ငံေတာ္ (အဖြဲ ့အစည္း) မ်ားမွ သီးၿခား ခြဲထုတ္ကာ သိၿမင္ႏိုင္ေသာ္လည္း ၄င္းတြင္ လူအမ်ား လက္ခံထားေသာ ‘ၿပည္သူ ့ေရးရာ’ (public) အဖြဲ ့အစည္းမ်ားဟု ထင္ၿမင္ယူဆရသည့္ အဖြဲ ့ အစည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးတို ့ပါ၀င္ေနသည္။ ထုိအဖြဲ ့အစည္းမ်ားသည္ အမ်ားၿပည္သူ အၾကားတြင္ လည္ပတ္လႈပ္ရွားေနၿပီး အမ်ားၿပည္သူတို ့က ၀င္ထြက္ေဆာင္ရြက္ ႏိုင္သည့္ ထိန္းခ်ဳပ္ကန္ ့သတ္ မႈမ်ား မရွိသည္ ့အေရးပါေသာ အေၿခခံ အဖြဲ ့အစည္းၾကီးမ်ား (open institutions) ၿဖစ္သည္။ ဤကဲ့သို ့ပိုင္းၿခားသတ္မွတ္မႈ၏ အေရးပါေသာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမ်ားမွ တစ္ခုမွာ ကၽြႏု္ပ္တို ့၏ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ အယူအဆကို က်ယ္ၿပန္ ့သြားေစၿခင္း ၿဖစ္သည္။ အထူးသၿဖင့္ စီးပြားေရးကို ပုဂၢလိက နယ္ပယ္မွ ၿပည္သူ ့ေရးရာ နယ္ပယ္သို ့လႊဲေၿပာင္းၿခင္းၿဖစ္သည္။ သို ့ၿဖစ္၍ ႏိုင္ငံေရး ပံုစံတစ္မ်ိဳးကို လုပ္ငန္းခြင္တြင္ ေတြ ့ရွိႏိုင္သည္။ ဤကဲ့သို ့ရႈၿမင္သံုးသပ္ပံုက စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ား၊ ရပ္ေရးရြာေရး အစုအဖြဲ ့မ်ား၊ အားကစား အသင္းမ်ား ႏွင့္ အလုပ္သမား သမဂၢမ်ား ကဲ့သို ့ေသာ အဖြဲ ့အစည္းမ်ားကို ‘ၿပည္သူ ့ေရးရာ (public)’ အဖြဲ ့အစည္းမ်ား အၿဖစ္မွတ္ယူေသာ္ လည္း ၄င္းမွာ ႏိုင္ငံေရး အေပၚ အကန္ ့အသတ္ႏွင့္ ရႈၿမင္ပံု တစ္ခုအၿဖစ္သာ တည္ရွိေန ေသးသည္။ ဤရႈေထာင့္မွၾကည့္လွ်င္ ႏိုင္ငံေရးသည္ ‘ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ’ ကိစၥရပ္မ်ား ႏွင့္ (ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ ႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ) အေရးပါသည့္ အဖြဲ ့အစည္းမ်ား အေပၚ ကန္ ့သတ္၊ ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ား မရွိေခ်။ ကန္ ့သတ္၊ ခ်ိဳးေဖာက္မႈ မ်ားလည္း မရွိသင့္ေပ။ ဤရႈၿမင္သံုးသပ္ပံုက ႏိုင္ငံေရးကို အိမ္ေရွ ့တံခါး၀ အေရာက္တြင္ အမွန္တကယ္ပင္ ရပ္တန္ ့သြားေစသည္။ မိသားစု အေရး၊ အိမ္ေထာင္ေရး သို ့မဟုတ္ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ အေရးကိစၥမ်ားတြင္ ႏိုင္ငံေရးမရွိ၊ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ မပါတ္သက္ ဆိုသည္ကို ရည္ညႊန္းေၾကာင္း အထူးသၿဖင့္ (အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ အမ်ိဳးသားမ်ားႏွင့္ တန္းတူ သာတူညီမွ် အခြင့္အေရးမ်ား ရရွိရမည္ဟူေသာ) အမ်ိဳးသမီး၀ါဒီ (Feminist) ေတြးေခၚေလ့လာသူမ်ားက ေထာက္ၿပၾကသည္။ ဥပမာ ႏိုင္ငံေရးသမားတို ့က ၄င္း တို ့၏ အလုပ္ႏွင့္ ပါတ္သက္ေသာ အၿပဳအမူ ႏွင့္ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ သို ့မဟုတ္ မိသားစုအတြင္း အမူအက်င္ ့တို ့အၾကား ရွင္းရွင္းလင္းလင္း စည္းတား ပိုင္းၿခားထားတတ္ၿခင္းက ဤရႈၿမင္သံုး သပ္ပံုကို သိသာထင္ရွားေစသည္။ စနစ္တက် အမ်ိဳးအစား ခြဲၿခားၿပရမည္ ဆိုလွ်င္ ဥပမာအားၿဖင့္ မိမိ၏ ဇနီး၊ ခင္ပြန္းသည္ တို ့ကို လိမ္ညာ၊ လွည့္ၿဖားၿခင္း သို ့မဟုတ္ သား၊ သမီး မ်ားကို ရက္ရက္စက္စက္ ၿပဳမူဆက္ဆံၿခင္း တို ့ကို ‘ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ’ ကိစၥရပ္မ်ား အၿဖစ္သတ္မွတ္ၿပီး ၄င္းအမူအက်င့္ တို ့သည္ အမ်ားၿပည္သူ ့ေရးရာကိစၥရပ္မ်ား ႏွင့္ပါတ္သက္ေသာ ၿပဳမူလုပ္ေဆာင္မႈမ်ား အေပၚ၌ သက္ေရာက္မႈ မရွိေၾကာင္း အိမ္တြင္းေရး အမူအက်င့္တို ့၏ ႏိုင္ငံေရးအရ အေရးပါမႈ ကို ထုိသူတို ့အေနၿဖင့္ ၿငင္းဆိုႏိုင္ၾကသည္။ 

ၿပည္သူ ့ေရးရာ (Public) ပုဂၢလိက (Private) ႏိုင္ငံေတာ္။ ။ အစိုးရ အဖြဲ ့ လြတ္လပ္ေသာ အရပ္ဘက္ လူ ့အဖြဲ ့အစည္း။ ။ လြတ္လပ္ေသာ (အစိုးရ အုပ္ထိန္းမႈ မွ ကင္းလြတ္ေသာ) အဖြဲ ့အစည္းမ်ား။ ။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊ အလုပ္သမား သမဂၢမ်ား၊ အားကစား အသင္းမ်ား၊ မိသားစုမ်ား စသည္ၿဖင့္ 

ၿပည္သူ ့ေရးရာ (Public) ပုဂၢလိက (Private) ၿပည္သူ ့ေရးရာ နယ္ပယ္။ ။ ႏိုင္ငံေရး၊ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရး၊ အလုပ္၊ အႏုပညာ၊ ယဥ္ေက်းမႈ စသည္ၿဖင့္ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ နယ္ပယ္။ ။ မိသားစု ႏွင့္ အိမ္တြင္းေရး ကိစၥရပ္မ်ား 

(ပံု ၁.၁) ၿပည္သူ ့ေရးရာ/ပုဂၢလိက အပိုင္းအၿခား အေပၚ ရႈၿမင္သံုးသပ္ပံု ႏွစ္မ်ိဳး ႏိုင္ငံေရးအား အေၿခခံ 

‘ၿပည္သူ ့ေရးရာ’ လုပ္ေဆာင္မႈ တစ္ခုအၿဖစ္ ရႈၿမင္သံုးသပ္မႈက အၿပဳ သေဘာေဆာင္ေသာ သေဘာအၿမင္မ်ား သာမက အႏုတ္လကၡဏာ ေဆာင္ေသာ ထင္ၿမင္ယူဆမႈမ်ား ကိုပါ ေပၚထြန္းလာေစသည္။ အရစၥတိုတယ္ ၏ ေခတ္ကာလရွိ အစဥ္အလာ တစ္ခုတြင္ ႏိုင္ငံေရးကို ၄င္း၏ ‘အမ်ားၿပည္သူႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ’ လကၡဏာရပ္ေၾကာင့္ ၿမင့္ၿမတ္ၿပီး အသိပညာေပးေသာ လုပ္ေဆာင္မႈတစ္ခု အၿဖစ္ ရႈၿမင္ၾကသည္။ ထိုသေဘာထားကို ‘လူသားတို ့ရွင္သန္ေနထိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္း (The Human Condition: 1958)’ စာအုပ္တြင္ ႏိုင္ငံေရးဆိုသည္မွာ အေရးအပါဆံုးေသာ လူသားတို ့၏ လုပ္ေဆာင္မႈပံုစံ ၿဖစ္ေၾကာင္း အက်ိဳးသင့္၊ အၾကာင္းသင့္ ဖြင့္ဆိုရွင္းလင္းထားသူ ဟန္န အရန္ဒ္ (Hannah Arendt: ၁၉၀၆-၇၅) က အခိုင္အမာ ေထာက္ခံခဲ့သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ဤလုပ္ေဆာင္မႈတြင္ လြတ္လပ္ၿပီး သာတူညီမွ်ရွိေသာ ႏိုင္ငံသူ၊ ႏိုင္ငံသားတို ့အၾကားရွိ အၿပန္အလွန္ တုံ ့ၿပန္ဆက္စပ္မႈ ပါ၀င္ေနေသာေၾကာင့္ ၿဖစ္သည္။ သို ့ၿဖစ္၍ ဤလုပ္ေဆာင္မႈက ဘ၀ကို အဓိပၸါယ္ရွိေစၿပီး လူပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္း၏ ထူးၿခားမႈကို ေသခ်ာခိုင္မာေစသည္။ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ လုပ္ရပ္မ်ားတြင္ ပါ၀င္ပတ္သက္ၿခင္းသည္ မြန္ၿမတ္သည္ဟု ရည္ညႊန္းၾကေသာ သီအုိရီပညာရွင္မ်ား ၿဖစ္သည့္ ေယာန္ ယက္ အုိေစာ (Jean-Jacques Rousseau) ႏွင့္ ဂၽြန္ စက်ဳးယတ္ ေမလ္ (John Stuart Mill) တို ့ကလည္း အလားတူ ေကာက္ခ်က္ခ် ခဲ့ၾကသည္။ အုိေစာ (Rousseau) က ႏိုင္ငံသူ၊ ႏိုင္ငံသား အားလံုး၏ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ား (၀ါ) ႏို္င္ငံေရးတြင္ တိုက္ရိုက္ ႏွင့္ စဥ္ဆက္မၿပတ္ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနမႈၿဖင့္သာ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ အမ်ားအက်ိဳး သို ့မဟုတ္ ၄င္းေခၚဆိုသကဲ့သို ့ ‘အားလံုး၏ ဆႏၵ’ ကို သယ္ပိုးႏိုင္သည္မွာ ေသခ်ာသေလာက္ ရွိသည္ဟူ သံုးသပ္ခဲ့သည္။ အမ်ားၿပည္သူ ့ေရးရာ ကိစၥရပ္မ်ားတြင္ ပါ၀င္ပတ္သက္ၿခင္းသည္ လူပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္း တို ့၏ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ၊ စိတ္ဓါတ္ေရးရာ ႏွင့္ အသိညဏ္ပညာ ဆိုင္ရာ တိုးတက္မႈတို ့ကို ၿမ ွင့္တင္ေပးေသာေၾကာင့္ အသိပညာေပးေသာ လုပ္ေဆာင္မႈဟုလည္း ေမလ္ (Mill) က ရႈၿမင္သံုးသပ္သည္။ သို ့ေသာ္ၿငားလည္း အထက္ပါ အယူအဆတို ့ၿဖင့္ ေၿပာင္ေၿပာင္တင္းတင္းပင္ ဆန္ ့က်င္ၿပီး ႏိုင္ငံေရးကို အမ်ားၿပည္သူ ့ေရးရာ လုပ္ေဆာင္မႈအၿဖစ္ သတ္မွတ္ၿခင္းမွာ မလိုလားအပ္ေသာ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မႈ ပံုစံတစ္မ်ိဳး ၿဖစ္သည္ဟုလည္း ရည္ညႊန္းေဖာ္ၿပၿခင္း ခံရသည္။ ပုဂၢလိက နယ္ပယ္သည္ ေရြးခ်ယ္ႏိုင္ခြင့္ရွိေသာ နယ္ေၿမၿဖစ္ၿပီး ပုဂၢိဳလ္ေရး လြတ္လပ္မႈ ႏွင့္ တသီးပုဂၢလ တာ၀န္၀တၱရား တို ့ရွိေနၿခင္းေၾကာင့္ လြတ္လပ္ေသာ အရပ္ဘက္ လူ ့အဖြဲ ့အစည္းသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ (အစိုးရ အဖြဲ ့အစည္းမ်ား) ထက္ သာ၍ ႏွစ္လိုဖြယ္ေကာင္းသည္ဟု အထူးသၿဖင့္ လြတ္လပ္တရားမွ်တေရး သီအိုရီ ပညာရွင္မ်ား (Liberal theorists) က လွစ္ဟဖြင့္ဆိုၾကသည္။ ထိုကဲ့သို ့ပုဂၢလိက လြတ္လပ္မႈအေပၚ ပိုမို၍ ႏွစ္လိုၿခင္းကို ႏိုင္ငံေရး နယ္ပယ္ကို က်ဥ္းေၿမာင္းသြားရန္ ၾကိဳးပမ္းမႈမ်ားက သိသာထင္ရွားေစသည္။ မ်ားေသာအားၿဖင့္ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ ကိစၥရပ္မ်ားၿဖစ္သည့္ စီးပြားေရး၊ အားကစား ႏွင့္ မိသားစုဘ၀ (အိမ္တြင္းေရး) တို ့မွ ႏိုင္ငံေရးကို ခြဲထုတ္ထားလိုသည့္ ဆႏၵၿဖင့္ ေဖာ္ၿပၾကၿခင္း ၿဖစ္သည္။ ဤရႈေထာင့္မွ ၾကည့္ေသာအခါ ႏိုင္ငံေရးသည္ အမွန္ပင္ ေကာင္းက်ိဳးမၿပဳေပ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ လူတို ့၏ မိမိတို ့ဆႏၵရွိသလို ေရြးခ်ယ္လုပ္ကိုင္မႈကို ကန္ ့သတ္ပိတ္ပင္ေသာေၾကာင့္ ၿဖစ္သည္။ ဥပမာ အားၿဖင့္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ား အေနၿဖင့္ ၄င္းတို ့၏ လုပ္ငန္းမ်ားကို မည္သို ့စီမံခန္ ့ခြဲသင့္သည္၊ မည္သည့္ အသင္းအဖြဲ ့မ်ားၿဖင့္ မည္ကဲ့သို ့ကၽြႏု္ပ္တို ့ယွဥ္ၿပိဳင္ ကစားသင့္သည္၊ ကၽြႏ္ုပ္တို ့၏ သား၊ သမီးမ်ားကို မည္ကဲ့သို ့ ၿပဳစုပ်ိဳးေထာင္သင့္သည္ စသည္ၿဖင့္ ႏိုင္ငံေရးက ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ လာႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ၿဖစ္သည္။ 

Andrew Heywood ၏ Politics ကို တိုက္ရိုက္ၿပန္ဆိုသည္။

ႏိုင္ငံေရးအား အုပ္ခ်ဳပ္မႈတတ္ပညာ အၿဖစ္ရႈၿမင္သံုးသပ္ၿခင္း

ဂ်ာမန္ အဓိပတိ ဘစ္(စ)မာ့ခ္ (Bismarck) က ‘ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ သိပၸံ မဟုတ္ဘူး…..၀ိဇၨာ (အတတ္ပညာ တစ္ရပ္) ၿဖစ္တယ္’ ဟု ဂ်ာမနီ လႊတ္ေတာ္ ရိုင္း(စ)တဂ္ (Reichstag) ကိုေၿပာၾကားခဲ့သည္ဟု နာမည္ေက်ာ္သည္။ ဘစ္(စ)မာ့ခ္ ရည္ညႊန္းသည့္ အတတ္ပညာဆိုသည္မွာ စုေပါင္းဆံုးၿဖတ္ခ်က္မ်ားကို ခ်မွတ္ၿခင္း ႏွင့္ ၄င္းတို ့ကို အတည္ၿပဳခိုင္မာေစၿခင္းၿဖင့္ လူ ့ေဘာင္ေလာက အတြင္း ထိန္းသိမ္းၾကီးၾကပ္မႈကို က်င့္သံုးၿခင္းၿဖစ္သည့္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈအတတ္ပညာ (the art of government) ပင္ၿဖစ္သည္။ ဤကဲ့ သို ့အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္သည္ ေရွးေဟာင္း ဂရိ ယဥ္ေက်းမွ ုထြန္းကားစဥ္ကာလ ေ၀ါဟာရ၏ မူရင္းအဓိပၸါယ္မွ ေပၚထြန္းလာေသာ ႏိုင္ငံေရး၏ ဂႏ ၱ၀င္ေၿမာက္ အဓိပၸါယ္ဖြံ ့ဆုိခ်က္ ၿဖစ္တန္ရာသည္။ 

ႏိုင္ငံေရး ‘politics’ ဟူေသာ စကားလံုးသည္ ၿမိဳ ့ၿပ - ႏိုင္ငံ (city-state) ဟူေသာ မူရင္းအဓိပၸါယ္ရွိသည့္ ဂရိဘာသာစကား ေပါလစ္(စ) polis မွ ဆင္းသက္လာၿခင္းၿဖစ္သည္။ ေရွးေဟာင္း ဂရိ လူ ့အဖြဲ ့အစည္းသည္ မိမိကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္ကို ပိုင္ဆိုင္သည့္ လြတ္လပ္ေသာ ၿမိဳ ့ၿပ - ႏိုင္ငံ အစုအဖြဲ ့မ်ားအၿဖစ္ (ဟိုနား တစု၊ ဒီနားတစု) တကြဲတၿပားတည္ရွိခဲ့သည္။ ၄င္းတို ့အနက္ အၾကီးမားဆံုးႏွင့္ ၾသဇာအာဏာအရွိဆံုးမွာ ဒီမိုကေရစီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ သေႏၶတည္ေမြးဖြားရာ (the cradle of democratic government) အၿဖစ္ မၾကာခဏ တင္စားေဖာ္ၿပခံရသည့္ ေအသင္ (Athens) ၿဖစ္သည္။ ထိုသို ့ဆိုလွ်င္ ႏိုင္ငံေရး ဆိုသည္မွာ ေပါလစ္(စ) (polis) ၏ အေရးကိစၥမ်ားကို ရည္ညႊန္းသည္ဟု နားလည္ႏိုင္သည္။ တနည္းအားၿဖင့္ ေၿပာရမည္ဆိုလွ်င္ ‘ေပါလစ္(စ) ႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာအေရး’ (what concerns the polis) သာၿဖစ္သည္။ ထို ့ေၾကာင့္ ဤအဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္၏ ေခတ္သစ္ပံုစံမွာ ‘ႏိုင္ငံေတာ္ ႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ အေရး’ (what concerns the state) ၿဖစ္သည္။ ဤကဲ့သို ့ႏုိင္ငံေရးကို ရႈၿမင္သံုးသပ္ၾကပံု ကို ေန ့စဥ္ေၿပာဆိုသံုးစြဲေနၾက ရာတြင္ အထင္အရွားေတြ ့ၿမင္ႏိုင္သည္။ ဥပမာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္၊ သမၼတ၊ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ စသည္ၿဖင့္ အစိုးရ အဖြဲ ့၏ ရာထူးတာ၀န္မ်ား ထမ္းေဆာင္ေနသည့္ ပုဂၢိဳလ္မ်ားကို ႏိုင္ငံေရးလုပ္ေနသည္ ‘ _ are in politics’ ဟု၄င္း၊ ထုိကဲ့သို ့ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရန္ ၾကိဳးစားသူမ်ား (ဥပမာ - ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္သူမ်ား) ကို ႏိုင္ငံေရးေလာကသို ့၀င္ေရာက္လာသည္ ‘entering politics’ ဟူ၍၄င္း သံုးႏႈန္းေၿပာဆိုၾကၿခင္းၿဖစ္ သည္။ ယခုကဲ့သို ့ဖြင့္ဆိုရွင္းလင္းခ်က္သည္ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ ဘာသာရပ္က ေရရွည္ တည္တံ့ခိုင္ ၿမဲေအာင္ ပံ့ပိုးေပးခဲ့ေသာ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ တစ္ခုလည္းၿဖစ္သည္။ 

ႏိုင္ငံေရး၏ အဓိပၸါယ္ကို အမ်ိဳးမ်ိဳးအဖံုဖံုရႈၿမင္သံုးသပ္ၾကရာ၌ ႏိုင္ငံေရးဆိုသည္မွာ ‘ႏုိင္ငံေတာ္ ႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာအေရး’ ဟူေသာ အယူအဆမွာ ႏိုင္ငံေရး ဘာသာရပ္၏ ေရွးရိုးအစဥ္အလာ အယူအဆၿဖစ္သည္။ အစိုးရ၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈယႏ ၱရား ႏွင့္ အစိုးရ အဖြဲ ့၀င္စသည္တို ့ေပၚတြင္ ဦးတည္ခ်က္ထား ေလ့လာရန္ အားသန္လာေသာ ဘာသာရပ္ဆိုင္ရာ ေလ့လာမႈကို ယခုကဲ့သို ့ ရႈၿမင္သံုးသပ္မႈတြင္ ေတြ ့ၿမင္ႏုိင္သည္။ ႏိုင္ငံေရး ကိုေလ့လာသည္ ဆုိသည္မွာ လုိရင္းအားၿဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ (အစိုးရ) ကိုေလ့လာၿခင္း သို ့မဟုတ္ ပိုမုိ၍ က်ယ္ၿပန္ ့စြာဖြင့္ဆိုရလွ်င္ လုပ္ပုိင္ခြင့္အာဏာကို က်င့္သံုးမႈ (exercise of authority) ကို ေလ့လာၿခင္းၿဖစ္သည္။ ထိုကဲ့သို ့ ရႈၿမင္သံုးသပ္မႈကို ၾသဇာအရွိန္အ၀ါၾကီးမားေသာ အေမရိကန္လူမ်ိဳး ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ ေဒးဗစ္ အိ(စ)တန္ (၁၉၇၉၊ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္ေ၀ေသာ စာတမ္း၊ စာအုပ္မ်ား) ၏ စာေပ၊ အေရးအသားမ်ားတြင္ ၿပန္လည္ဆန္းသစ္ထားသည္။ ေဒးဗစ္ အိ(စ)တန္ က ႏိုင္ငံေရး ဆိုသည္မွာ ‘တန္ဖိုးမ်ားကို လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာႏွင့္ အညီ ခြဲေ၀ၿခင္း သို ့မဟုတ္ တန္ဖိုးမ်ားကို တရားဥပေဒ ႏွင့္ အညီ (တရား၀င္) ခြဲေ၀ၿခင္း’ (authoritative allocation of values) ဟု အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခဲ့သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ႏိုင္ငံေရးတြင္ ၾကီးမားက်ယ္ၿပန္ ့ေသာ လူမွ ုအဖြဲ ့အစည္းမွ ဖိအားေပးမွ ုမ်ားကို ၿပန္လည္တံု ့ၿပန္ေၿဖရွင္းေသာ အစိုးရ၏ လုပ္ငန္းစဥ္အမ်ိဳးမ်ိဳးပါ၀င္သည္။ အထူးသၿဖင့္ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား သို ့မဟုတ္ သက္သာေခ်ာင္လည္ေရး ကူညီေထာက္ပံ့ မႈမ်ား (benefits)၊ ဆုလာဘ္မ်ား (rewards) ႏွင့္ အၿပစ္ဒဏ္မ်ား (penalties) ကို ခြဲေ၀ ေနရာခ်ထားၿခင္းတို ့ ၿဖစ္သည္။ သို ့ၿဖစ္၍ လုပ္ပိုင္ခြင့္ အာဏာႏွင့္ အညီခြဲေ၀ေသာ တန္ဖိုးမ်ား (Authoritative values) မွာ လူမွ ုအဖြဲ ့အစည္းအတြင္း က်ယ္က်ယ္ၿပန္ ့ၿပန္ ့လက္ခံႏိုင္ေသာ တန္ဖိုးမ်ားၿဖစ္ၿပီး ၄င္းတို ့ကို ႏိုင္ငံသူ၊ ႏိုင္ငံသားမ်ား အမ်ားက လုိက္နာက်င့္သံုးရသည္ဟု သတ္မွတ္ယူဆၾကသည္။ ဤကဲ့သို ရႈၿမင္သံုးသပ္ရာတြင္ ႏိုင္ငံေရးသည္ ‘မူ၀ါဒ သို ့မဟုတ္ လမ္းစဥ္’ (policy) ႏွင့္ ဆက္စပ္ မႈရွိသည္။ ဆုိလိုသည္မွာ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းအတြက္ လုပ္ေဆာင္မႈဆိုင္ရာ အစီအစဥ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္သည့္ တရား၀င္ သို ့မဟုတ္ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာႏွင့္ အညီ ခ်မွတ္ေသာ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္မ်ား ႏွင့္ ဆက္စပ္ပတ္သက္ၿခင္းၿဖစ္သည္။ 

သို ့ေသာ္ၿငားလည္း ဤအဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္၏ ထူးၿခားမႈမွာ ႏုိင္ငံေရး၏ သေဘာသဘာ၀ အေပၚ အလြန္အမင္း ကန္ ့သတ္ထားေသာ ရွ ုၿမင္သံုးသပ္ၿခင္းပင္ၿဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရး ဆိုသည္မွာ အစိုးရ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏ ၱရား ေပၚတြင္ ဗဟိုခ်က္မတည္ေသာ လူမႈေပါင္းစပ္ဖြဲ ့စည္းၿခင္း စနစ္ၿဖစ္သည့္ ေပါ့လ္တီ (polity) အတြင္း ၿဖစ္ပ်က္၊ တည္ရွိေနၿခင္းၿဖစ္သည္။ [စကားခ်ပ္။ ။ ႏိုင္ငံေရး အာဏာကို က်င့္သံုးမႈၿဖင့္ စုစည္းတည္ေထာင္ထားေသာ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္း ကို ေပါ့လ္တီ (polity) ဟုေခၚသည္။ အရစၥတုိတယ္ အေနၿဖင့္ အားလံုး၏ အက်ိဳးေက်းဇူး အတြက္ လူအမ်ားတို ့ကအုပ္ခ်ဳပ္ၿခင္း ကိုဆိုလိုသည္။] ထုိ ့ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရး ကို အစိုးရ ၀န္ၾကီးမ်ားရံုး၊ ဥပေဒၿပဳ လႊတ္ေတာ္ခန္းမ်ား၊ အစိုးရ ႒ာနမ်ား ႏွင့္ ထုိကဲ့သို ့ေသာ အဖြဲ ့အစည္း၊ ႒ာနမ်ားတြင္ က်င့္သံုးလုပ္ေဆာင္ၾကၿပီး ထုိကဲ့သို ့ေသာ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားတြင္ အကန္ ့အသတ္ႏွင့္ သီးၿခားသတ္မွတ္ထားေသာ လူပုဂၢိဳလ္မ်ား၊ မွတ္မွတ္သားသား ဆိုရလွ်င္ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ား၊ အစိုးရ ၀န္ထမ္မ်ား ႏွင့္ (လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ အစိုးရ႒ာန မ်ားတြင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးအေထြေထြေသာ ကိစၥရပ္မ်ားအတြက္) မဲဆြယ္သူမ်ား ပါ၀င္ပါတ္သက္ၾကသည္။ ထို ့ေၾကာင့္ လူအမ်ားစု၊ အဖြဲ ့ အစည္း၊ ႒ာန အမ်ားစု ႏွင့္ လူမႈအဖြဲ ့အစည္း၏ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ အမ်ားစုကို ႏုိင္ငံေရး၏ ၿပင္ပရွိ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားဟု သတ္မွတ္ႏိုင္သည္။ ဤသို ့ဆုိလွ်င္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ား၊ စာသင္ေက်ာင္းမ်ား ႏွင့္ အၿခား ပညာေရးဆိုင္ရာ အဖြဲ ့အစည္းမ်ား၊ ရပ္ေရးရြာေရး ေဆာင္ရြက္ေသာ လူမွ ုအဖြဲ ့အစည္းမ်ား ႏွင့္ မိသားစုမ်ား စသည္တို ့သည္ ႏိုင္ငံေရးမဟုတ္ေသာ သို ့မဟုတ္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္မသက္ဆိုင္ေသာ (nonpolitical) အဖြဲ ့အစည္းမ်ားၿဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ထုိအဖြဲ ့အစည္းမ်ားသည္ တိုင္းၿပည္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ႏွင့္ သက္ဆုိင္ေသာလုပ္ရပ္မ်ားတြင္ ပါ၀င္ပါတ္သက္မႈ မရွိၿခင္းေၾကာင့္ၿဖစ္သည္။ ထုိသို ့ဆိုလွ်င္ ႏိုင္ငံေရးဆိုသည္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ဦးတည္ေသာ လုပ္ရပ္တစ္ခုသာၿဖစ္သည္ဟု အထူးၿပဳကာရည္ညႊန္း ေဖာ္ၿပၿခင္းသည္ သိသိသာသာ တုိး၍အေရးပါလာေသာ ေခတ္သစ္လူေန မႈအေပၚ ႏိုင္ငံတကာ သို ့မဟုတ္ ကမာၻအႏံွ ့မွၾသဇာသက္ေရာက္လာမႈ မ်ားကို မသိက်ိဳးကၽြန္ၿပဳရာေရာက္သည္။ ဥပမာ ကမာၻႏွင့္အ၀ွမ္း ပ်ံ ့ႏွံ ့လာေသာ နည္းပညာ ႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာတြင္ ရင္းႏွီးၿမဳပ္ႏွံ၍ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ၾကေသာ စီးပြားေရး ကုမၸဏီမ်ား စသည္ တို ့ၿဖစ္သည္။ ဤကဲ့သို ့ဖြင့္ဆုိေသာ ႏိုင္ငံေရး၏ အဓိပၸါယ္သည္ တိုင္း(ၿပည္) - ႏိုင္ငံ (nation-state) ကို ကမာၻ ့အေရးကိစၥမ်ားတြင္ လြတ္လပ္ေသာ အဖြဲ ့အစည္း တစ္ခုအၿဖစ္ သတ္မွတ္ထားသည့္ အခ်ိန္ကာလမ်ားဆီမွ အၾကြင္းအက်န္ တစ္ခုသာၿဖစ္သည္။ ထို ့အၿပင္ ရႈပ္ေထြးေသာ လူ ့အဖြဲ ့အစည္းမ်ားကို စီမံခန္ ့ခြဲေသာ အလုပ္သည္ အစိုးရ တစ္ခုတည္းကသာ ရိုးရိုးရွင္းရွင္း ကုိင္တြယ္ေဆာင္ရြက္ၿခင္း မဟုတ္ေတာ့ပဲ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ အစိုးရႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ အဖြဲ ့အစည္းမ်ား ႏွင့္ ပုဂၢလိကက႑ အဖြဲ ့အစည္းမ်ား ကပါ ပါ၀င္ပါတ္သက္လာသည္ကို ပို၍အသိအမွတ္ၿပဳလာၾကသည္။ ထိုၿဖစ္ရပ္က အစိုးရ (government) အား အုပ္ခ်ဳပ္မႈ (governance) ၿဖင့္ အစားထိုးလာၿခင္းခံရသည္ ဟူသည့္ အယူအဆတြင္ ထင္ဟပ္ေနသည္။ 

သို ့ေသာ္ၿငားလည္း ဤကဲ့သို ့အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုမႈကို ထပ္၍ အက်ဥ္းခ်ံဳ ့ႏိုင္ေသးသည္။ ထုိကဲ့သို ့ အက်ဥ္းခ်ံဳ ့လိုမႈကို ႏိုင္ငံေရးဆိုသည္ ကို ပါတီႏိုင္ငံေရး ႏွင့္ ညီမွ်ၿခင္းထိုးတတ္သည္တြင္ အထင္အရွားေတြ ့ႏိုင္သည္။ တနည္းဆိုရလွ်င္ ႏိုင္ငံေရး ကမာၻသည္ ၀ါဒေရးရာ ယံုၾကည္မႈမ်ား အေပၚေထာက္ခံ ႏုိးၾကားမႈၿဖင့္ ႏိုင္ငံေရး သို ့မဟုတ္ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ေရးတြင္ ပါ၀င္ပါတ္သက္သူမ်ား (state actors) ႏွင့္ ထိုအယူ၀ါဒ တို ့ကို တရား၀င္ အေၿခတက် တည္ရွိေသာ အဖြဲ ့အစည္း ဥပမာ ႏိုင္ငံေရးပါတီ တခုမွတဆင့္ ၿမ ွင့္တင္ရန္ ၾကိဳးစားသူတုိ ့အတြက္သာ ကန္ ့သတ္ထားသည္။ ဤကဲ့သို ့အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုမႈတြင္ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားကိုႏိုင္ငံေရးႏွင့္သက္ဆိုင္သူမ်ားၿဖစ္ၿပီးေဖာ္ၿပၿပီး အစိုးရ၀န္ထမ္းမ်ားကို ဘက္မလိုက္ပဲ ၾကားေနၿပီး ပညာသည္ပီသစြာက်င့္ၾကံေနသ၍ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ မသက္ဆိုင္သူမ်ားအၿဖစ္ ရႈၿမင္သည္။အလားတူစြာပင္ ဥပေဒေရးရာ စီရင္ဆံုးၿဖတ္ရာတြင္ အဂတိ လိုက္စားမႈမရွိပဲ ရရွိႏိုင္ေသာ သက္ေသအေထာက္အထားၿဖင့္ စီရင္ဆံုးၿဖတ္ေနသေရြ ့တရား သူၾကီးမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးႏွင့္မသက္ဆိုင္သူမ်ား အၿဖစ္ယူဆႏိုင္သည္။ သို ့ေသာ္ၿငားလည္း တရားစီရင္ခ်က္သည္ ပုဂၢိဳလ္ေရးဘက္လိုက္မႈမ်ား၏ သို ့မဟုတ္ အၿခားဘက္လိုက္မႈအမ်ိဳးမ်ိဳးတို ့ ၏လႊမ္းမိုးၿခင္းခံရေသာ စီရင္ခ်က္ၿဖစ္ပါက ထိုတရားသူၾကီးတို ့ကို ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ပါ၀င္ပါတ္သက္မႈရွိသည္ဟု စြပ္စြဲႏိုင္သည္။ 

ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အေရးကိစၥမ်ား အၾကား ဆက္စပ္ေနမႈသည္ အႏႈတ္လကၡဏာရွိေသာ သို ့မဟုတ္ ရႈံ ့ခ်ကဲ့ရဲ့ေသာ သေဘာတရားမ်ား မၾကာခဏ ဆက္တိုက္ဆိုသလို ႏိုင္ငံေရးတြင္ တြဲဖက္ပါရွိလာရသည့္ အေၾကာင္းအရင္းကို ရွင္းလင္းဖြင့္ဆိုရာတြင္လည္း အကူအညီေပးသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ လူအမ်ား၏စိတ္ထဲတြင္ ႏိုင္ငံေရးဆိုသည္မွာ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ား၏ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈမ်ား ႏွင့္ နီးနီးကပ္ကပ္ ဆက္စပ္မႈရွိေနသည္။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း အားမနာတမ္း ေၿပာရမည္ဆိုလွ်င္ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားသည္ ပုဂၢိဳလ္ေရး ရည္မွန္းခ်က္ကို ၀ါဒေရးရာ ယံုၾကည္မႈ ႏွင့္ တုိင္းသူၿပည္သားတုိ ့အတြက္ ၀န္ေဆာင္ေပးမႈမ်ားစသည့္ စကားလံုးလွလွမ်ားကို ေဖာေဖာၾကြယ္ၾကြယ္သံုးစြဲ ေဟာေၿပာမႈ၏ ေနာက္တြင္ဖံုးကြယ္ထားေသာ မိမိအာဏာရရွိေရး ၾကိဳးပမ္းသည့္ လူလိမ္လူညာမ်ား (power-seeking hypocrites) အၿဖစ္ မၾကာခဏ ေတြ ့ၿမင္ ႏိုင္သည္။ အဂတိလိုက္စားမႈ ႏွင့္ မရိုးသားမႈ သာဓကအခ်ိဳ ့ကို မီဒီယာ သတင္းေလာကမွ ပိုမိုထိေရာက္စြာ မီးေမာင္းထုိးၿပကာ ၿပင္းၿပင္းထန္ထန္ ထုတ္ေဖာ္မႈတုိ ့ ေၾကာင့္ ထုိကဲ့သို ့သိနားလည္ထားမႈကို ယေန ့ေခတ္တြင္ ပိုမို၍လက္ခံလာၾကသည္မွာ အမွန္စင္စစ္ပင္ၿဖစ္သည္။ ထိုၿဖစ္ရပ္တို ့မွႏိုင္ငံေရး ဟူသည္ကို ဆန္ ့က်င္ေသာ (anti-politics) အၿဖစ္အပ်က္၊ အေၾကာင္းအၿခင္းအရာကို ေပၚထြန္းလာေစသည္။ သမရိုးက် ႏိုင္ငံေရးဘ၀၏ လူပုဂၢိဳလ္တို ့ႏွင့္ လုပ္ေဆာင္မႈဆိုင္ရာယႏ ၱရားတို ့ကို ယခုကဲ့သို ့ၿငင္းပယ္၊ လက္မခံႏိုင္ၿခင္းသည္ ႏိုင္ငံေရး ဆိုသည္မွာ မိမိကိုယ္က်ိဳးစီးပြားအတြက္ လုပ္ေဆာင္ေသာ (self-serving)၊ မီးစတဘက္ ေရမႈပ္တဘက္ ၿဖစ္ေသာ (two-faced)၊ အဂတိလိုက္စားေသာ (unprincipled) လုပ္ရပ္တစ္ခု သာၿဖစ္သည္ ဟူေသာ ရႈၿမင္သံုးသပ္မႈတြင္ အေၿခတည္သည္။ ယခုကဲ့သို ့ရႈၿမင္သံုးသပ္မႈကို ဂုဏ္သေရ ပ်က္ေစေသာ စာပိုဒ္မ်ား ဥပမာ [လုပ္ငန္းခြင္တြင္ မိမိ၏ ရာထူးအားဏာကို ခုတံုးလုပ္ကာ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားအတြက္ ဆက္ဆံေဆာင္ရြက္မႈမ်ားရွိေသာ] ရံုးတြင္း ႏိုင္ငံေရး (office politics) ႏွင့္ [ပါတီတစ္ခု သို ့မဟုတ္ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းတစ္ေယာက္ ကုိေထာက္ခံရန္ စည္းရံုးလႈပ္ရွားၿခင္း သို ့မဟုတ္ ဖိအားေပးၿခင္းစသည့္ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ိဳးၿဖစ္သည့္] ႏိုင္ငံေရးလုပ္ၿခင္း (politicking) စသည္တို ့ ကို သံုးစြဲရာတြင္ အထင္အရွား ေတြ ့ၿမင္ႏုိုင္သည္။ ထုိကဲ့သို ့ေသာ ႏိုင္ငံေရး၏ သေဘာတရားကို နစ္ကိုလို မက္ကီးယဗဲလီ(Niccolo Machiavelli) [အီတာလွ်ံ လူမ်ိဳး စာေရးဆရာ ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးသမား (၁၄၆၉-၁၅၂၇)] ၏ စာေပမ်ားတြင္ တခါတရံ ၿပန္လည္ေၿခရာခံ၍ ေတြ ့ရွိႏိုင္သည္။ ၄င္း၏ (ေတာ္၀င္) မင္းသား (The Prince) ဟူေသာ စာအုပ္တြင္ ႏိုင္ငံေရး၏ တိတိက်က် ၿဖစ္ရပ္မွန္ အေၾကာင္းၿခင္းရာမ်ားကို ထုတ္ေဖာ္မိတ္ဆက္ခဲ့ၿပီး ေကာက္က်စ္၊ ရက္စက္၍ လိမ္ညာလွည့္ၿဖားတတ္ေသာ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္တို ့က ထုိသေဘာတရား၊ အယူအဆမ်ားကို သတိထားမိကာ အသံုးခ်ခဲ့ၾကသည္။ 

ထိုကဲ့သို ့ႏိုင္ငံေရးကို အဆိုးၿမင္ၿခင္းသည္ အေၿခခံ လစ္ဘရယ္ အယူအဆကို ေရာင္ၿပန္ဟပ္ေစသည္။ လူတို ့သည္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ၿခင္းအားၿဖင့္ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားကိုၾကည့္သည္၊ ႏိုင္ငံေရးအာဏာ သည္ ေဖာက္လြဲေဖာက္ၿပန္ ၿဖစ္ေစသည္ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ လက္၀ယ္အာဏာရွိသူတို ့အေနၿဖင့္ မိမိကိုယ္က်ိဳးစီးပြားအတြက္ ရာထူးအာဏာကို အသံုးခ်ၿပီး အၿခားသူတုိ ့အတြက္ အက်ိဳးယုတ္ေစေသာ လုပ္ရပ္မ်ားကို လုပ္ေဆာင္ရန္ ႏိုင္ငံေရး အာဏာက အားေပးအားေၿမာက္ ၿပဳေသာေၾကာင့္ၿဖစ္သည္။ ထုိၿဖစ္ရပ္ကို ေလာ့ဒ္ အက္တန္ (၁၈၃၄-၁၉၀၂) ၏ ဆိုရိုးစကားတြင္ ‘အာဏာသည္ ေဖာက္လြဲေဖာက္ၿပန္ ၿဖစ္တတ္သည္၊ အၾကြင္းမဲ့အာဏာ သည္ အဆံုးတိုင္(အၾကြင္းမဲ့) ေဖာက္ၿပန္သည္’ ဟူ၍ ေကာင္းစြာလွစ္ဟ ဖြင့္ဆိုခဲ့သည္။ သို ့ေသာ္ၿငားလည္း ႏိုင္ငံေရးကို ဤကဲ့သို ့ ရႈၿမင္သူ အနည္းအက်င္းသာ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈ သို ့မဟုတ္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ လုပ္ေဆာင္မႈသည္ လူမႈအဖြဲ ့ အစည္းတည္ရွိေနၿခင္း၏ ေရွာင္လြဲ၍မရေသာ တည္ၿမဲသည့္ လကၡဏာ တစ္ရပ္ၿဖစ္သည္ကို သံသယရွိၾကသည္။ ႏိုင္ငံေရးသမား တို ့ကို မည္သို ့ပင္ ေငြေပး၍ရသည္၊ လာဘ္ထုိး၍ရႏိုင္သည္ ၿဖစ္ေစ ေယဘုယ်အားၿဖင့္ လက္ခံထားသည့္ အရာတစ္ခုမွာ (လက္ခံရန္ ဆႏၵမရွိလွ်င္ေသာ္မွ) ထိုသူတို ့သည္ ကၽြႏု္ပ္တို ့ႏွင့္ အၿမဲ အတူရွိေနၿခင္းၿဖစ္သည္။ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာႏွင့္အညီ တန္ဖိုးမ်ားကို ခြဲေ၀ရန္အတြက္ စနစ္တစ္မ်ိဳးမ်ဳိး သို ့မဟုတ္ အစီအစဥ္ တစ္မ်ိဳးမိ်ဳးမရွိလွ်င္ အေစာပိုင္းမွ လူ ့အဖြဲ ့အစည္းအတြင္း သေဘာတူညီခ်က္ (social-contract) ဆုိင္ရာ သီအုိရီ ပညာရွင္မ်ား ၿငင္းခံုေဆြးေႏြးၾကသကဲ့သို ့လူ ့အဖြဲ ့အစည္းသည္ လံုး၀ၿပိဳကြဲသြားၿပီး တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး တိုက္ခုိက္ေနၾကသည့္ ၿပည္တြင္းစစ္ၿဖစ္လာႏိုင္သည္။ ထို ့ေၾကာင့္ မိမိတို ့လုပ္ေဆာင္ရမည့္ တာ၀န္မွာ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ား ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးတို ့ကို အဆံုးသတ္၊ ရပ္တန္ ့မသြားေစပဲ အစိုးရ၏ အာဏာ သို ့မဟုတ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို အလြဲသံုးစား ၿပဳလုပ္ခ်င္း မခံရေအာင္ေသခ်ာေစသည့္ စိစစ္မႈမ်ား ႏွင့္ ကန္ ့သတ္ထိန္းခ်ဳပ္မႈမ်ားရွိသည့္မူေဘာင္ အတြင္းတြင္ ႏိုင္ငံေရးကို က်င့္ၾကံေဆာင္ရြက္ေစရန္ ၿဖစ္သည္။ 

Andrew Heywood ၏ Politics ကို တိုက္ရိုက္ၿပန္ဆုိသည္။

ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ ဘာလဲ?

“လူဆိုသည္မွာ ပင္ကို သဘာ၀အားၿဖင့္ ႏိုင္ငံေရး သတၱ၀ါ တစ္မ်ိဳးၿဖစ္သည္။” 

အရစၥတုိတယ္ 

လူတို ့တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး အၾကား သေဘာထား ကြဲလြဲၾကသည့္ အတြက္ ႏိုင္ငံေရးသည္ စိတ္လွဳပ္ရွား တက္ၾကြဖြယ္ရာ ၿဖစ္သည္။ လူသားတို ့သည္ ၄င္းတို ့အေနၿဖင့္ မည္သို ့ေနထိုင္က်င့္ ၾကံသင့္သည္၊ မည္သူက မည္သည့္ အရာကို ရယူပိုင္ဆုိုင္ သင့္သည္၊ အာဏာ ႏွင့္ အၿခား အရင္းအၿမစ္မ်ားကို မည္သို ့ေ၀ငွခြဲၿခမ္းသင့္သည္၊ လူ ့အဖြဲ ့အစည္းသည္ အတူတကြ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၿခင္း (cooperation) သို ့မဟုတ္ ပ႗ိပကၡၿဖစ္ေနၿခင္း (conflict) စသည္ တို ့တြင္ အေၿခတည္သင့္သည္ စသည္ စသည္ ၿဖင့္ သေဘာထား အယူအဆမ်ား ကြဲလြဲၾကသည္။ အႏွီ ကိစၥရပ္မ်ားကို မည္သို ့မည္ပံု ကိုင္တြယ္ေၿဖရွင္းသင့္သည္ကိုလည္း လူသားတို ့သေဘာထား ကြဲလြဲၾကၿပန္သည္။ မည္ကဲ့သုိ ့တစုတစည္းတည္းေသာ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္မ်ားကို ခ်မွတ္ၾကမည္နည္း၊ မည္သူက ေၿပာေရးဆိုခြင့္ ရွိသင့္သနည္း၊ လူတိုင္းကိုယ္စီ မည္မွ် ၾသဇာရွိသင့္သနည္း စသည္ၿဖင့္ သေဘာထားကြဲလြဲၾကသည္။ အရစၥတုိတယ္ အတြက္မွာမူ ႏိုင္ငံေရး သည္ သပၸံပညာရပ္၏ ဆရာသခင္ (master science) ၿဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ လူသားတို ့၏ဘ၀ တိုးတက္ရာ တိုးတက္ေၾကာင္း ႏွင့္ ေကာင္းမြန္ၿမင့္ၿမတ္ေသာ လူ ့အဖြဲ ့အစည္း (Good Society) ကို ဖန္တီးေရး အတြက္ ၾကိဴးပမ္းမွ ုၿဖစ္ေသာ လုပ္ရပ္မွ် အေရးပါေသာ အရာ တၿခားမရွိေသာ ေၾကာင့္ၿဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရး ဆိုသည္မွာ အၿခားအရာအားလံုးထက္ အေရးအၾကီးဆံုးၿဖစ္ေသာ လူမွဳေပါင္းေဖာ္ဆက္ဆံေရးဆိုင္ရာ လုပ္ေဆာင္မွဳ (social activity) တခုၿဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရးသည္ အစဥ္အၿမဲအားၿဖင့္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ အၿပန္အလွန္ စကားေၿပာဆိုၿခင္း (dialogue) ၿဖစ္၍ မည္သည့္အခါမွ တစ္ဦးတည္း၊ တဖက္တည္း စကားေၿပာဆိုေနၿခင္း (monologue) မဟုတ္ေခ်။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္တည္း အထီးက်န္ေနေသာသူမ်ား ဥပမာ ေရာ္ဘင္ဆင္ ကရူးဆိုး က့ဲသို ့ေသာသူမ်ား အေနၿဖင့္မူ ရိုးရွင္းေသာ စီးပြားေရးစနစ္ကို ထူေထာင္ႏိုင္ေကာင္း ထူေထာင္ႏိုင္လိမ့္မည္၊ အႏုပညာ စသည္တို ့ကုိ ဖန္တီးထုတ္လုပ္ႏိုင္ေကာင္း ထုတ္လုပ္ႏိုင္မည္ သုိ ့ေသာ္ၿငားလည္း ထိုသူတို ့ အေနၿဖင့္ ႏိုင္ငံေရးတြင္ ပါ၀င္ပါတ္သက္ ႏိုင္မည္ မဟုတ္ေခ်။ ေမာင္ေသာၾကာ သို ့မဟုတ္ မယ္ေသာၾကာ စတင္ေရာက္ရွိလာခ်ိန္မွ စ၍သာ ႏိုင္ငံေရး ေပၚထြန္းလာၿခင္းၿဖစ္သည္။ [စကားခ်ပ္။ ။ ဒဲနီယဲလ္ ဒဲဖိုး ၏ ေရာ္ဘင္ဆင္ ကရူးဆိုး ၀တၳဳ မွ သေဘၤာပ်က္၍ ကၽြန္းေပၚတြင္ ေသာင္တင္ေနေသာ အထီးက်န္ ေရာ္ဘင္ဆင္ ကရူးဆိုး ၏ တဦးတည္းေသာ ကၽြန္ယံု တပည့္ရင္း ေမာင္ေသာၾကာ] သို ့ေသာ္ၿငားလည္း ႏိုင္ငံေရး၏ အလယ္ဗဟုိခ်က္တြင္ တည္ရွိေနေသာ သေဘာကြဲလြဲၿခင္းသည္ က်ယ္၀န္းလာရာ ထိုအေၾကာင္းအရာ၊ ဘာသာရပ္၏ သေဘာသဘာ၀ ႏွင့္ ထုိဘာသာရပ္ကို မည္ကဲ့ သို ့ေလ့လာသင့္သည္ဆိုသည္အထိပါ က်ယ္ ၿပန္ ့တိုးပြားလာသည္။ လူတို ့သည္ လူ ့ေဘာင္ေလာက အတံု ့အၿပန္ လွဳပ္ရွားေဆာင္ရြက္မွဳမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးဆက္ႏြယ္လာေအာင္ မည္သည့္အရာက ဖန္တီးသနည္း ဆိုသည္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးဆုိင္ရာ လုပ္ေဆာင္မွဳကို မည္ကဲ ့ သို ့အေကာင္းဆံုး ေ၀ဖန္ပိုင္းၿခားကာ ဖြင့္ဆိုရွင္းၿပႏိုင္မည္နည္း စသည္တုိ ့တြင္လည္း သေဘာထားကြဲလြဲၾကသည္။  

ႏိုင္ငံေရးကို အဓိပၸါယ္ဖြံ ့ဆိုၿခင္း 

ႏိုင္ငံေရးကို အရိုးရွင္းဆံုး အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုရမည္ ဆိုလွ်င္ ႏိုင္ငံေရးသည္ လူသားတို ့၏ ၄င္း တို ့အသက္ရွင္ေနထိုင္မွဳဆိုင္ရာ အေထြေထြ စည္းမ်ဥ္းတို ့ကို ၿပ႒ာန္းၿခင္း၊ ထုိစည္းမ်ဥ္းတို ့ကို ထိန္းသိမ္းၿခင္း၊ ၿပဳၿပင္ၿခင္းတုိ ့ၿဖင့္ သက္ဆိုင္သည့္ လုပ္ေဆာင္မွဳတစ္ခုၿဖစ္သည္။ တဖန္ ႏိုင္ငံေရး သည္ ေလ့လာသင္ၾကားရသည့္ ပညာရပ္တစ္ခုၿဖစ္ေနၿပန္ေသာ္လည္း (အဂၤလိပ္ စာၿဖင့္ေရးလွ်င္ တခါတရံ Politics ၏ အစစာလံုး P ကို စာလံုးအၾကီး (capital letter) P ၿဖင့္ ေဖာ္ၿပတတ္သည္) အထက္ေဖာ္ၿပပါ လုပ္ေဆာင္မွဳကုိ ေလ့လာမွ ုၿပဳၿခင္းသာ ၿဖစ္သည္။ ထုိ ့ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးသည္ ထူးၿခားေသာ အေၾကာင္းအၿခင္းအရာမ်ား ၿဖစ္သည့္ ပဋိပကၡ (conflict) ႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွ ု (cooperation) စသည္ တိုု ့ႏွင့္ ခြဲၿခား၍ မရႏိုင္ေအာင္ ဆက္စပ္ေနသည္။ တဘက္တြင္ အၿပိဳင္အဆိုင္ၿဖစ္ေနေသာ ထင္ၿမင္ယူဆခ်က္မ်ား၊ မတူညီေသာ လိုအင္မ်ား၊ ယွဥ္ၿပိဳင္ အသာလုေနရေသာ လုိအပ္ခ်က္မ်ား ႏွင့္ ဆန္ ့က်င္ဘက္ၿဖစ္ေနေသာ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား တည္ရွိေနၿခင္းသည္ လူသားတို ့ရွင္သန္ေနထိုင္မွ ုဆိုင္ရာ စညး္မ်ဥ္းမ်ားႏွင့္ ပါတ္သက္၍ သေဘာထား ကြဲလြဲမွ ုကို အာမခံေစသည္။ အၿခားတဘက္တြင္လည္း ထိုစည္းမ်ဥ္း၊ စည္းကမ္းမ်ားကို လုိက္နာေစာင့္ထိန္းၾကသည္ကို ေသခ်ာေစရန္ ႏွင့္ ၄င္း တို ့ႏွင့္ပါတ္သက္ေသာလုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားတြင္ ၾသဇာသက္ေရာက္မွ ုရွိေစရန္ အၿခားသူမ်ားႏွင့္အတူ တြဲဖက္ အလုပ္လုပ္ၾကရမည္ကိုလည္း လူသားတို ့အေနႏွင့္ သိမွတ္နားလည္ထားသည္။ ထို ့ေၾကာင့္ ဟန္န အရန္းဒ္ က ႏိုင္ငံေရးအာဏာကို သေဘာတူညီညြတ္စြာ လုပ္ေဆာင္ၿခင္း (acting in concert) ဟု အဓိပၸါယ္ ရွင္းလင္း ဖြံ ့ဆုိၿခင္းၿဖစ္သည္။ ထုိ ့အတြက္ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရး၏ အႏွစ္သာရကို အတိုက္အခံ အၿပိဳင္အဆိုင္ၿဖစ္ေနေသာ အယူအဆမ်ား သို ့မဟုတ္ ယွဥ္ၿပိဳင္အသာလု ေနရေသာ အက်ိဳးစီးပြားမ်ားကို တခုႏွင့္တခု ၿပန္လည္သင့္ၿမတ္ ေပါင္းစည္းေပးသည့္ ပဋိပကၡ ေၿဖရွင္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္တရပ္ အၿဖစ္ မၾကာခဏ ရည္ညႊန္းေဖာ္ၿပၿခင္း ခံရသည္။ သို ့ေသာ္ၿငားလည္း ယခုကဲ့သို ့ရိုးရွင္းစြာ ဖြင့္ဆိုထားေသာ ႏိုင္ငံေရးဆို သည္မွာ ပဋိပကၡကို ေအာင္ၿမင္စြာ ေၿဖရွင္းႏိုင္ၿခင္းဟု ေတြးထင္မည့္ အစား ပဋိပကၡ ေၿဖရွင္းေရး ၾကိဳးပမ္းမွ ုတရပ္ အေနၿဖင့္သာ မွတ္ယူသင့္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ပဋိပကၡ သို ့မဟုတ္ ၿပႆနာမ်ား အားလံုးသည္ ေၿပလည္ေၾကေအးသြားခဲ့ၾကသည္ မဟုတ္သလို ၿပႆနာမ်ား အားလံုးသည္ လည္း ေၿပလည္ေၿဖရွင္း၍ ရႏိုင္သည္ မဟုတ္ေခ်။ ေရွာင္လြဲ၍ မရႏိုင္ေသာ မတူညီကြဲၿပားမွ ုမ်ားရွိေနၿခင္း (ကၽြႏု္ပ္တို ့အားလံုး တဦးႏွင့္တဦး မတူညီၾက) ႏွင့္ မေပါမ်ားၿခင္း (ဘယ္ေသာအခါမွ် လူတိုင္းကိုယ္စီအတြက္ လုံေလာက္စြာ မရွိၿခင္း) တို ့က ႏိုင္ငံေရး ကို ရွင္သန္ေနထိုင္ၾကီးၿပင္းရာ လူ ့ဘ၀၏ ဧကန္အမွန္ၿဖစ္ေသာ လကၡဏာတရပ္ အၿဖစ္ေသခ်ာခုိင္မာေစသည္။ 

ႏိုင္ငံေရး၏ အဓိပၸါယ္ကို ဖြင့္ဆိုရွင္းလင္းရန္ ၾကိဳးပမး္မွ ုမွန္သမွ် အဓိက ၿပႆနာ ႏွစ္ရပ္ကို ေၿဖရွင္းရသည္။ ပထမ ၿပႆနာမွာ ထိုစကားလံုးကို ေန ့စဥ္သံုးစြဲၾကရာတြင္ အၿခားအေၾကာင္းအရာမ်ားႏွင့္ ေၿမာက္မ်ားစြာ ေပါင္းစပ္္ကာ အဓိပၸါယ္ ခ်ဲ ့ထြင္သံုးစြဲမွ ုၿဖစ္သည္။ တနည္းအားၿဖင့္ ႏိုင္ငံေရးဆိုေသာ စကားလံုးသည္ မူရင္းအဓိပၸါယ္ကို ေက်ာ္လြန္ကာ အဓိပၸါယ္အမ်ိဳးမ်ိဳးခ်ဲ ့ထြင္သံုးစြဲႏိုင္ေသာ ေ၀ါဟာရ (loaded term) ၿဖစ္သည္။ လူအမ်ားစု တို ့ အေနၿဖင့္ ေဘာဂေဗဒ၊ ပထ၀ီ၊ သမိုင္း ႏွင့္ ဇီ၀ေဗဒ စသည္တို ့ကို ေလ့လာသင္ၾကားရာ ဘာသာရပ္မ်ား အၿဖစ္ လြယ္လြယ္ ရွင္းရွင္း သိၿမင္ၾကေသာ္လည္း လူနည္းစုသာ ႏိုင္ငံေရးကို ၾကိဳတင္ေတြးၿမင္ထားၿခင္း မရွိပဲ မည္ကဲ့သို ့ေသာ ဘာသာရပ္ၿဖစ္သည္ကို သေဘာေပါက္ နားလည္ႏိုင္သည္။ ဥပမာ - ႏိုင္ငံေရးဘာသာရပ္ ကို ေလ့လာသူ ေက်ာင္းသူ၊ ေက်ာင္းသားမ်ား ႏွင့္ သင္ၾကားေပးသူ ဆရာမ်ားသည္ တနည္းမဟုတ္ တနည္းအားၿဖင့္ (အေတြးအေခၚ၊ အယူအဆ) ကြာဟမွ ုမ်ား သို ့မဟုတ္ တဖက္ေစာင္းနင္း ၿဖစ္ မွ ုမ်ား ရွိကိုရွိရမည္ဟု လူအေတာ္မ်ားမ်ားက အလိုအေလ်ာက္ ယူဆၾကၿပီး ႏုိင္ငံေရး ဘာသာရပ္သည္ ဘက္လိုက္ မွ ုမရွိပဲ၊ မွ်မွ်တတ ႏွင့္ စိတ္ခံစားမွ ုကိုဦးစားမေပးပဲ ခ်ဥ္းကပ္ေလ့လာႏိုင္သည့္ ဘာသာတရပ္ဟု ယံုၾကည္ရန္ ခက္ခဲၾကသည္။ ထို ့ထက္ဆိုးသည္က ႏိုင္ငံေရး ဟူေသာ ေ၀ါဟာရကို မ်ားေသာအားၿဖင့္ လူအမ်ားမၾကားႏိုင္ေသာ၊ စက္ဆုပ္ဖြယ္ေကာင္းေသာ စကားလံုး (dirty word) အၿဖစ္ ထင္ၿမင္ယူဆၾကၿခင္း ၿဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရး ဟု ဆိုလိုက္သည္ႏွင့္ ၿပႆနာ၊ ဖရုိဖရဲ ၿဖစ္ၿခင္း ႏွင့္ အၾကမ္းဖက္မွ ုစသည့္ ပံုရိပ္မ်ား ကိုတဘက္၊ လိမ္လည္လွည့္ၿဖားၿခင္း၊ ပရိယာယ္ႏွင့္ စီမံေဆာင္ရြက္ၿခင္း ႏွင့္ လိ္မ္ညာ မွ ုမ်ား စသည့္ ပံုရိပ္မ်ား ကိုတဘက္ ၿမင္ေယာင္မိေစသည္။ ဤကဲ့သို ့ႏိုင္ငံေရး ေ၀ါဟာရကို အၿခားအေၾကာင္းအရာမ်ား ႏွင့္ ေပါင္းစပ္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုၿခင္းမွာ အသစ္အဆန္း မဟုတ္ေပ။ ၁၇၇၅ ခုႏွစ္ တြင္ ၿဗိတိသွ် စာေရးဆရာ၊ ကဗ်ာဆရာ ဆန္ၿမဴရယ္ ဂၽြန္ဆင္ က ႏိုင္ငံေရးသည္ ကမာၻေပၚတြင္ ၾသဇာအာဏာ တိုးတက္လာႏိုင္ေရး နည္းလမ္းတခုထက္ ဘာမွ်မပိုဟု ရွံဳ ့ခ်သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ တဖန္ ၁၉ ရာစုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ သမိုင္းပညာရွင္ ဟင္နရီ အဒမ္(စ) က ႏိုင္ငံေရး ဆုိသည္မွာ ‘ရန္ၿငိဳးမ်ားကို စနစ္တက် ေပါင္းစပ္ ဖြဲ ့စည္းထားၿခင္း’ ၿဖစ္သည္ဟု အႏွစ္ခ်ဳပ္ဖြင့္ဆိုခဲ့သည္။ ထို ့ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရး ကို အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုရန္ ၾကိဳးပမ္းမွ ုမွန္သမွ် ထုိေ၀ါဟာရကို အၿခားေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ား ႏွင့္ ေပါင္းစပ္ၿခင္းမွ ၾကိဳးစားခြဲထုတ္ရန္ လုိအပ္လာသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ႏိုင္ငံေရး သည္ ခ်ီက်ဳးဖြယ္ေကာင္းေသာ၊ တန္ဖိုးရွိေသာ လုပ္ေဆာင္မွ ုတခုၿဖစ္ေၾကာင္း အေၿခခိုင္ေစၿခင္းၿဖင့္ ၄င္း၏ ႏွစ္ၿမိဳ ့ ဖြယ္မေကာင္းေသာ ေက်ာ္ၾကားမွ ုမ်ားမွ ကယ္တင္ရန္ ၾကိဳးစားၿခင္း ၿဖစ္သည္။ 

ဒုတိယ ၿပႆနာရပ္မွာ ပိုမို၍ ေၿဖရွင္းရန္ မလြယ္ကူေသာ အခက္အခဲတခု ၿဖစ္သည့္ ႏိုင္ငံေရး ဆုိသည္မွာ မည္သည့္ အၾကာင္းအရာ၊ မည္ကဲ့သို ့ေသာလုပ္ေဆာင္မွ ုကိုဆိုလိုသည္ကို ရိုေသေလးစားထုိက္ေသာ ပညာရွင္မ်ားပင္သေဘာတူညီမွ ုမရရွိႏိုင္ၿခင္းၿဖစ္သည္။ ႏုိင္ငံေရး ဆိုသည္မွာ အာဏာကို က်င့္သံုးမွ ု(the exercise of power)၊ အာဏာပိုင္၏ လုပ္ေဆာင္မွ ု(the exercise of authority)၊ စုေပါင္းဆံုးၿဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ၿခင္း (the making of collective decisions)၊ ရွားပါးေသာ အရင္းအၿမစ္မ်ားကို ခြဲေ၀ၿခင္း (the allocation of scarce resources)၊ လွည့္ၿဖားၿခင္း ႏွင့္ ပရိယာယ္ႏွင့္စီမံေဆာင္ရြက္ၿခင္းတုိ ့ကို က်င့္သံုးမွ ု(the practice of deception and manipulation) စသည္ၿဖင့္ အဓိပၸါယ္ အမ်ိဳးမ်ိဳးဖြင့္ဆိုၾကသည္။ ယခု စာအုပ္တြင္ တိုးခ်ဲ ့ဖြင့္ဆိုထားေသာ ႏိုင္ငံေရး အဓိပၸါယ္၏ ေကာင္းမြန္မွ ုမွာ (ႏိုင္ငံေရး ဆိုသည္မွာ) ‘အေထြေထြ လူမွ ုစည္းမ်ဥ္းမ်ားကို ၿပ႒ာန္းၿခင္း၊ ထိန္းသိမ္းၿခင္း ႏွင့္ ၿပဳၿပင္ၿခင္း’ (the making, preserving and amending of general social rules) ပင္ ၿဖစ္သည္။ ဤဖြင့္ဆိုခ်က္သည္ အၿခားေသာ အမ်ိဳးမ်ိဳးအေထြေထြ အဓိပၸါယ္ဖြံ ့ဆိုခ်က္ အကုန္အစင္ မဟုတ္လွ်င္ေတာင္ အမ်ားစုကို ၿခံဳငံုႏိုင္ေလာက္ေအာင္ က်ယ္၀န္းသည္။ သို ့ေသာ္လည္း အဓိပၸါယ္ကို အေသးစိ္တ္ ရွင္းလင္းဖြင့္ဆိုေသာ အခါတြင္ၿဖစ္ေစ ၿပန္လည္ၿပင္ဆင္ သံုးသပ္ေသာ အခါတြင္ၿဖစ္ေစ ၿပႆနာမ်ား ေပၚေပါက္လာသည္။ ဥပမာ - ႏိုင္ငံေရးဆိုသည္မွာ စည္းမ်ဥ္း၊ စည္းကမ္းမ်ားကို မည္သို ့မည္ပံု ၿပ႒ာန္းသည္၊ ထိန္းသိမ္းသည္၊ ၿပဳၿပင္သည္ (ဆုိလုိသည္မွာ - ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ၿပ႒ာန္း၊ ထိန္းသိမ္း၊ ၿပဳၿပင္သည္ (peacefully)၊ (မူ၀ါဒမ်ားအား) အၿပိဳင္အဆိုင္၊ အၿပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးဖလွယ္ၿပီးမွ အတည္ၿပဳၿပ႒ာန္းၿခင္း၊ ထိန္းသိမ္းၿခင္း၊ ၿပဳၿပင္၊ ၿပင္ဆင္ၿခင္း (by debate)) ကိုဆိုလိုသည္ေလာ သုိ ့မဟုတ္ ထိုကဲ့သို ့ေသာလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအားလံုးကို ရည္ညႊန္းသေလာ စသည့္ ၿပႆနာမ်ိဳးၿဖစ္သည္။ အလားတူစြာပင္ ႏိုင္ငံေရးသည္ လူမွ ုေရး အေၿခအေနမ်ား၊ အဖြဲ ့အ စည္းမ်ားအားလံုး တြင္က်င့္သံုးသေလာ သို ့မဟုတ္ အခ်ိဳ ့ေသာ အဖြဲ ့အစည္းမ်ား၌သာ (အစိုးရ (government) ႏွင့္ ၿပည္သူလူထု ႏွင့္ ပတ္သက္ဆက္ဆံရေသာ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ား (public life) တြင္သာ ႏိုင္ငံေရး ကိုက်င့္သံုးသေလာ (ဆိုလိုသည္မွာ အစိုးရ သို ့မဟုတ္ အစိုးရ ႒ာနမ်ား၊ ရုံးမ်ားႏွင့္ ပါတ္သက္မွသာ ႏိုင္ငံေရးဟု ေခၚဆုိသေလာ ဟူ၍ၿဖစ္သည္)။ 

ထို ့ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးကို မၿဖစ္မေန ၿငင္းခံုေဆြးေႏြးေနရေသာ သေဘာတရား တစ္ခုအၿဖစ္ မွတ္ယူေကာင္း မွတ္ယူႏိုင္သည္။ ထုိကဲ့သို ့မွတ္ယူမည္ဆိုလွ်င္ ႏိုင္ငံေရးဟူေသာ ေ၀ါဟာရတြင္ လက္ခံႏိုင္ေသာ သို ့မဟုတ္ အက်ိဳးအေၾကာင္းသင့္ေသာ အဓိပၸါယ္မ်ားစြာရွိသည္။ တၿခားတဘက္တြင္လည္း ထိုကဲ့သို ့မတူညီေသာ ရွဳၿမင္သံုးသပ္မွ ုမ်ားတြင္ သေဘာတရားတခုတည္း၏ (မထင္မရွားသာ) ကြဲၿပားၿခားနားသည့္ အယူအဆမ်ားသာ ပါ၀င္ေကာင္း ပါ၀င္လိမ့္မည္။ ကၽြႏု္ပ္တို ့အေနႏွင့္ ေခတ္ၿပိဳင္သေဘာတရားမ်ား သို ့မဟုတ္ အၿခားထင္ၿမင္ယူဆခ်က္မ်ား ႏွင့္ ပါတ္သက္သည့္အခါ ‘ႏိုင္ငံေရး ဆိုတာဘာလဲ’ ဆိုသည္ကို ၿငင္းခံုေဆြးေႏြးရၾကိဳးနပ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ထုိကဲ့သို ့ၿငင္းခံုေဆြးေႏြးမွ ု သည္ ႏိုင္ငံေရး ကို ပညာရပ္တစ္ခုအၿဖစ္ေလ့လာရာတြင္ အနက္ရွိဳင္းဆံုးေသာ အသိပညာႏွင့္၀ါဒေရးရာ သေဘာထားကြဲလြဲမွ ုမ်ားမွ အခ်ိဳ ့ကို ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ေသာ ေၾကာင့္ၿဖစ္သည္။ ဤစာအုပ္တြင္ ေလ့လာဆန္းစစ္ထားေသာ ႏိုင္ငံေရး၏ သေဘာသဘာ၀ အေပၚ မတူညီေသာရွဳၿမင္သံုးသပ္ခ်က္မ်ားမွာ - 

• ႏိုင္ငံေရး အား အုပ္ခ်ဳပ္မွ ုအတတ္ပညာအၿဖစ္ (politics as the art of government) 

• ႏိုင္ငံေရး အား တိုင္းသူၿပည္သားတုိ ့၏ အေရးကိစၥမ်ား အၿဖစ္ (politics as public affairs) 

• ႏိုင္ငံေရး အား ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ အေပးအယူ၊ အေလွ်ာ့အတင္းၿပဳလုပ္ၿခင္း ႏွင့္ ဘံုသေဘာတူညီမွဳတည္ေဆာက္ၿခင္း အၿဖစ္ (politics as compromise and consensus) 

• ႏိုင္ငံေရး အား အာဏာႏွင့္ အရင္းအၿမစ္မ်ားကို ေ၀ငွၿဖန္ ့ၿဖဳးၿခင္းအၿဖစ္ (politics as power and the distribution of resources) စသည္တို ့ၿဖစ္သည္။ 

Andrew Heywood ၏ Politics ကိုတိုက္ရိုက္ၿပန္ဆိုသည္။

တစ္ေၾကာ့ၿပန္ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ

ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ ဘေလာ့ကို လုပ္ထားတာ အေတာ္ၾကာပါၿပီ။ ကိုယ့္ဘေလာ့ကို ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ေတာင္ ၀င္မၾကည့္ၿဖစ္တာလဲ အေတာ္ၾကာပါၿပီ။ ဆက္ၿပီးေတာ့လဲ မေရးၿဖစ္တာ ကိုယ္သိသေလာက္ တတ္သေလာက္ ၿပန္လည္ မမွ်ေ၀ႏိုင္တာအတြက္ စိတ္မေကာင္း ၿဖစ္ရပါတယ္။ အခုေတာ့ တတ္ႏိုင္သေလာက္ ပံုမွန္ စာေတြတင္သြားဖို ့ဒီဘာသာရပ္ကို စိတ္၀င္စားသူေတြ အတြက္ အက်ဳိးရွိေအာင္ တိုင္းၿပည္အေၿခအေနကို လိုက္လို ့စိတ္၀င္စားလာသူေတြလည္း မ်ားလာတာကတေၾကာင္းေၾကာင့္ ပံုမွန္စာေရးသြားဖို ့စိတ္ကူးပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးတိုက္ပြဲ ဘ၀တိုက္ပြဲေတြၾကားမွာ လြန္ဆြဲေနရင္း ဒီဘေလာ့ကို ပစ္ထားမိတာအတြက္လည္း လာေရာက္ဖတ္ရႈသူ အေပါင္းကို ဒီေနရာကေန ေတာင္းပန္လိုက္ပါရေစ။ အားလံုး ကိုယ္စိတ္ႏွစ္ၿဖာ က်န္းမာခ်မ္းသာၾကပါေစ။

ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ ေ၀ါဟာရမ်ား (အဂၤလိပ္ အကၡရာ ေအ - A)

အၾကြင္းမဲ့ အာဏာရွင္၀ါဒ (Absolutism)
အကန္ ့အသတ္မရွိ အုပ္ခ်ဳပ္ပိုင္ခြင့္ရွိသည္ ဟူေသာ အဆိုတစ္ရပ္ေပၚမွာ အေၿခခံေလ့ရွိေသာ အၾကြင္းမဲ့ အာဏာရွင္ အစိုးရ ၏ သီအုိရီ (၀ါ) က်င့္ထံုး

တာ၀န္ယူေၿဖရွင္းႏိုင္မွဳ (Accountability)
မွတ္ေက်ာက္တင္ႏိုင္စြမ္းရွိၿခင္း။ အထက္အာဏာပိုင္တို ့၏ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာမွဳ၊ မွတ္ေက်ာက္တင္မွဳတို ့ကို ခံယူႏိုင္ၿခင္း ႏွင့္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္၊ တစ္သင္းတစ္ဖြဲ ့တို ့၏ အၿပဳအမူ၊ လုပ္ပံုကိုင္ပံုတို ့ကို တာ၀န္ယူေၿဖရွင္းႏိုင္ၿခင္း

စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး (Administration)
မူ၀ါဒမ်ားခ်မွတ္ၿခင္း၊ မူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္ရန္ ညိွႏိုင္းေဆာင္ရြက္ၿခင္း စသည္တို ့ႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ။ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား၊ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ား ေဆာင္ရြက္ရၿခင္း

စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာ ဥပေဒ (Administrative Law)
အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ ႏွင့္ မူ၀ါဒအေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ၿခင္းမ်ား ၿပဳက်င့္မွဳတို ့ကို စည္းကမ္းသတ္မွတ္ၿပဌာန္းေသာ ဥပေဒ

အတုအၿပိဳင္ႏိုင္ငံေရး (Adversary Politics)
သေဘာတရားေရးရာ တုၿပဳိင္မွဳ၀ါဒ ႏွင့္ အဓိက အေရးပါေသာ ပါတီမ်ားၾကား ၿဖစ္ပြားေနဆဲ ေရြးေကာက္ပြဲ တုိက္ပြဲ မ်ားစသည့္ လကၡဏာမ်ားၿဖင့္ ခြဲၿခားထားသည့္ ႏိုင္ငံေရးပံုစံ တစ္မ်ိဳး

ေရွ ့လုပ္ငန္းစဥ္ အစီအစဥ္ (Agenda Setting)
ေဆြးေႏြးမည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ၾကီးၾကပ္ၿခင္း သို ့မဟုတ္ ဦးစားေပးေဆြးေႏြးသင့္သည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ၿခင္းၿဖင့္ မူ၀ါဒဆိုင္ရာ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားကို စီမံေနရာခ်ထားႏိုင္မွဳ

မ်ိဳးကြဲၿခင္း (Alienation)
စနစ္တစ္မ်ိဳး၊ ၀ါဒတစ္မ်ိဳး၏ ပကတိ (၀ါ) မရွိမၿဖစ္ သေဘာသဘာ၀ါ မွ ခြဲထြက္ၿခင္း၊ ဥပမာ မာ့က္(စ္) ၀ါဒီတို ့အတြက္ လုပ္အား ကို ကုန္ပစၥည္းမွ်သာ ေလွ်ာ့ခ်ၿခင္း

ေစတနာ၀ါဒ (Altruism)
မိမိအတြက္ေကာင္းက်ိဳးၿပဳသည္ဟူေသာ အသိပညာ ေၾကာင့္ေသာ္၎၊ အမ်ားေကာင္းၾကိဳးကို အေလးထား၍ေသာ္၎ ထားရွိေသာ အမ်ားအၾကိဳး၊ သူတပါးတို ့အက်ိဳးရည္စူးေသာ စိတ္ေစတနာ

မင္းမဲ့၀ါဒ (Anarchism)
(အရည္အေသြး မမွီ၊ တန္းမမွီေသာ) လြတ္လပ္မွဳ ႏွင့္ သာတူညီမွ်မွဳကို ယံုၾကည္မွဳအေပၚ အေၿခခံေသာ အစုိးရဖ်က္သိမ္းေရး ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအာဏာပိုင္ ကို လံုး၀ ၿငင္းပယ္ေရး ကို စြဲကိုင္ေသာ သေဘာတရား

မင္းမဲ့အေၿခအေန (Anarchy)
ေ၀ါဟာရအားၿဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္မွဳ၊ အုပ္ခ်ဳပ္သူ (၀ါ) မင္းမရွိၿခင္း။ မတည္မၿငိမ္ၿဖစ္ၿခင္း၊ ကစဥ့္ကလ်ား ရုန္းရင္းဆန္ခတ္ၿဖစ္ၿခင္းမ်ားကို ရွဳတ္ခ်ၿပီး မင္းမဲ့အေၿခအေန ဟု မၾကာခဏအသံုးၿပဴသည္

အစိုးရေဟာင္း (၀ါ) စနစ္ေဟာင္း (Ancien regime)
ေ၀ါဟာရအားၿဖင့္ စနစ္ေဟာင္း။ ၿပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရး မတိုင္မီ အၾကြင္းမဲ့ အာဏာရွင္ ဖြဲ ့စည္းပံုမ်ား ႏွင့္ မ်ားေသာအားၿဖင့္ ဆက္ႏြယ္မွဳရွိေသာ စနစ္ေဟာင္း 

လူမွဳသီလအနတၱ (Anomie)
စံႏွဳန္းသတ္မွတ္ၿပဌာန္းထားေသာ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒမ်ား၊ တန္ဖိုးမ်ား ယုတ္ေလ်ာ့လာၿခင္း။ အထီးက်န္ၿခင္း၊ အေဖာ္မဲ့ၿခင္း၊ အဓိပၸါယ္ မဲ့ၿခင္း စေသာ စိတ္ခံစားမွဳမ်ားၿဖင့္ ဆက္စပ္မွဳရွိသည္

မႏုႆအဓိကၿဖစ္ေသာ (Anthropocentric)
အၿခားသက္ရွိပံုသ႑ာန္အားလံုးအထက္မွေန၍ လူသားတို ့၏ အက်ဳိးစီးပြားကိုသာ ဦးစားေပးသည့္ က်င့္၀တ္

မႏုႆအဓိက၀ါဒ (Anthropocentrism)
လူသားမ်ား၏ လိုအပ္ခ်က္မ်ား ႏွင့္ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားသည္ စိတ္ဓါတ္ ႏွင့္ ဒႆနိကဆိုင္ရာ အေရးပါမွဳမ်ားကို လႊမ္းမိုးထားသည္၊ ေဂဟအဓိက၀ါဒ ႏွင့္ ဆန္ ့က်င္ဘက္

ပါတီႏိုင္ငံေရးဆန္ ့က်င္ေရး ပါတီမ်ား (Antiparty parties)
သမရိုးက် ပါတီႏိုင္ငံေရး ကို ပယ္ဖ်က္ရန္ ရည္ရြယ္သည့္ ပါတီမ်ား၊ လႊတ္ေတာ္ၿဖန္ေၿဖမွဳကို ၿငင္းပယ္ၿပီး လူထုစုရံုးမွုကို အေၿခၿပဳေသာ ပါတီမ်ား

ႏိုင္ငံေရးဆန္ ့က်င္ေရး (Anti-politics)
တရား၀င္ၿပီးအေၿခက်ေနေသာ ႏိုင္ငံေရးလမ္းစဥ္မ်ား ကို မေကာင္းၿမင္ၿခင္း။ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳ မရွိၿခင္း၊ လုပ္ငန္းစဥ္ဆန္ ့က်င္ေရး ပါတီမ်ားကို ေထာက္ပ့့ံကူညီၿခင္း သုိ ့မဟုတ္ တိုက္ရိုက္ တိုက္ခိုက္ရယူၿခင္း စသည့္လကၡဏာမ်ားပါ၀င္သည္

ဂ်ဴးမုန္းတီးေရး၀ါဒ (Anti-Semitism)
ဂ်ဴးလူမ်ိဴးမ်ား အေပၚတြင္ထားရွိေသာ အာဃာတ ႏွင့္ အမုန္းတရား။ ဂ်ဳးမုန္းတီးေရး၀ါဒ ကို ဘာသာေရး၊ စီးပြားေရး ႏွင့္ လူမ်ိဴးေရး စသည့္ ပံုစံမ်ိဳးစံုၿဖင့္ေတြ ့ၿမင္ႏိုင္သည္

အာရွတန္ဖိုးမ်ား (Asian values)
အာရွလူ ့အဖြဲ ့အစည္းမ်ား၏ ေနာက္ခံသမိုင္း၊ ဘာသာေရး၊ ယဥ္ေက်းမွဴ စသည့္ အေၾကာင္းအရင္းမ်ားေပၚတြင္ ေရာင္ၿပန္ဟပ္သည္ဟု ယူဆရေသာ တန္ဖိုးမ်ား။ ဥပမာ သဟဇာတၿဖစ္စြာ ေနထိုင္ၿခင္း၊ အခြင့္အာဏာကို ေလးစားၿခင္း၊ မိသားစု (တန္ဖိုး)ကို ယံုၾကည္မွဳရွိၿခင္း

အသင္းအဖြဲ ့(Association)
အမ်ားအက်ိဳး (၀ါ) အမ်ားအေရးကိစၥကို အသိအမွတ္ၿပဳၿခင္းကို ေရာင္ၿပန္ဟပ္ေသာအားၿဖင့္ ေစတနာ့၀န္ထမ္း လုပ္ေဆာင္မွဳမ်ားၿဖင့္ ဖြဲ ့စည္းထားေသာ အသင္းအဖြဲ ့၊ အုပ္စုတစ္စု

ေအသင္ဒီမိုကေရစီ (Athenian democracy)
လူထုအစည္းအေ၀းမ်ား ႏွင့္ အစိုးရဌာနမ်ား ကိုေ၀ပံုက်စနစ္ၿဖင့္ ခြဲတမ္းခ်အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ အစိုးရစနစ္ကို အေၿခခံသည့္ တိုက္ရိုက္ဒီမိုကေရစီ ပံုစံတစ္မ်ိဳး

အဏုၿမဴ၀ါဒ (၀ါ) အက္တန္မီဇင္ (Atomism)
လူ ့အဖြဲ ့အစည္းသည္ မိမိကုိယ္ကို ၾကြယ္၀ၿပည့္စံုႏိုင္ေသာ၊ ကိုယ့္အားကိုကိုးႏိုင္ေသာ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားၿဖင့္ ဖြဲ ့စည္းသည္ဟူေသာ အယူအဆ သုိ ့မဟုတ္ လူမွဳစရိုက္လကၡဏာမ်ား ပ်က္စီးၿခင္းႏွင့္ အထီးက်န္ၿခင္းတို ့ကို ဦးတည္ရည္ရြယ္မွဳ

စီးပြားေရးၿပည့္စံုလံုေလာက္ၿခင္း (Autarky)
ေ၀ါဟာရအားၿဖင့္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ကိုယ္ပိုင္စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ၿခင္း။ ႏုိင္ငံတကာ ကုန္သြယ္ေရး သို ့မဟုတ္ ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ ့ၿခင္းမွ ရုတ္သိမ္းၿပီး ၿပည္တြင္း စီးပြားေရး ၿပည့္စံုလံုေလာက္ၿခင္းၿဖင့္ မ်ားေသာအားၿဖင့္ ဆက္စပ္ေလ့ရွိေသာ

အာဏာရွင္ဆန္ေသာ (Authoritarian)
ကိုယ္ပိုင္ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ကန္ ့သတ္ပိတ္ပင္ၿပီး တာ၀န္ခံမႈမရွိေသာ အုပ္စိုးၿခင္းကုိ ရည္ညႊန္းသည္

အာဏာရွင္၀ါဒ၊ အာဏာရွင္စနစ္ (Authoritarianism)
အထက္စီးမွ အုပ္စိုးေသာ အစိုးရစနစ္ကုိ က်င့္သံုးမွဳ (၀ါ) ယံုၾကည္မွဳ။ အုပ္ခ်ဳပ္ခံရသူ ၿပည္သူလူထု၏ သေဘာတူညီမွဴကို အေရးမထားပဲ အုပ္ခ်ဳပ္ၿခင္း၊ အမိန္ ့အာဏာကိုက်င့္သံုးၿခင္း

အမိန္ ့အာဏာ (Authority)
တစ္ၿခားသူတို ့၏အၿပဳအမူအေပၚ ဩဇာလႊမ္းမိုးႏိုင္ခြင့္ (လုိက္နာက်င့္သံုးရန္ အသိအမွတ္ၿပဳထားေသာ တာ၀န္တစ္ခုေပၚတြင္ အေၿခခံၿခင္းၿဖင့္)။ ေရွးရိုးအစဥ္အလာ ေၾကာင့္ေသာ္၎၊ လႊမ္းမိုးမွဳေၾကာင့္ေသာ္၎၊ ဥပေဒေရားရာ ႏွင့္ ဆင္ၿခင္တံုတရားအရေသာ္၎ အမိန္ ့အာဏာ အမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲၿပားႏိုင္သည္

အာဏာ (Authority)
အာဏာကို က်င့္သံုးႏိုင္ခြင့္ ရွိသည္ဟု မွတ္ယူေသာ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ သို ့မဟုတ္ တစ္စုတစ္ဖြဲ ့ တရား၀င္စြာ တရားဥပေဒႏွင့္အညီ ၿပဳမူေဆာင္ရြက္သည့္ အေၿခအေန

ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး (Autonomy)
ေ၀ါဟာရအားၿဖင့္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ လြတ္လပ္တဲ့ လူတစ္ေယာက္ဟာ ၿပင္ပဩဇာလႊမ္းမိုးမွဳမရွိပဲ သူ (၀ါ)သူမ၏ လြတ္လပ္မွဳ ဂုဏ္သတၱိၿဖင့္ အသိညဏ္ရွိရွိ ကိုယ္ထင္ၿမင္ရာကို ၿပဳလုပ္သူၿဖစ္သည္

ရည္ညႊန္း
အင္ဒရူးေဟး၀ု(ဒ္) ၏ ႏိုင္ငံေရး (Politics by Andrew Heywood)

ေရာဘတ္ ဂါနာ၊ ပီတာ ဖာဒီနန္ ႏွင့္ စတက္ဖနီ ေလာဆင္ တို ့၏ ႏိုင္ငံေရးဘာသာရပ္ မိတ္ဆက္ (Introduction to Politics by Robert Garner, Peter Ferdinand & Stephanie Lawson)

ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ

ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ ဆိုတာ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ သီအုိရီေတြ၊ က်င့္ထံုးေတြ စတာေတြ နဲ ့သက္ဆိုင္တဲ့ လူမွဳေရးသိပၸံဘာသာရပ္တစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ေတြ နဲ ့ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ အၿပဳအမူေတြကို ေ၀ဖန္သံုးသပ္တဲ့၊ ဖြင့္ဆိုရွင္းၿပတဲ့ ဘာသာရပ္ တစ္ခုလည္းၿဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံရးသိပၸံဘာသာရပ္ ဟာ "ဘယ္သူ က ဘာ ကို ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဘယ္လို ရတယ္" ဆိုတဲ့ ("ဘာေၾကာင့္" ဆုိတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းကို မ်ားေသာအားၿဖင့္ခ်န္လွပ္ထားတဲ့) ႏိုင္ငံေရး ရဲ ့၀ိဇၨာ၊သိပၸံဆိုင္ရာ လက္ေတြ ့က်က်အသံုးခ်တဲ့ပညာရပ္တစ္ခုအၿဖစ္ မၾကာခဏ ေဖာ္ၿပခံရတယ္လို ့လဲဆိုၾကပါတယ္ (လက္စ္၀ဲလ္၊ ၁၉၃၅)။ ႏုိင္ငံေရးသိပၸံ ဘာသာရပ္ မွာ ႏိုင္ငံေရးသီအုိရီ၊ ၿပည္သူ ့ေရးရာမူ၀ါဒ၊ အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံေရး၊ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရး၊ ႏုိင္ငံေရးဆုိင္ရာ ႏွိဳင္းယွဥ္ေလ့လာမွဳ စသၿဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲၿပားတဲ့ ဘာသာခြဲမ်ားစြာ ရွိပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရးသိပၸံဘာသာရပ္မွာ ေလ့လာသံုးသပ္မွဳဆိုင္ရာ နည္းပညာရပ္ေတြ (ေလ့လာသံုးသပ္တဲ့ ရွဳေဒါင့္ေတြ) အမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲၿပားၿခားနားပါတယ္။ ဂႏ ၱ၀င္ေၿမာက္ ႏိုင္ငံေရးဒႆနိကေဗဒ ကေန အနက္ေဖာ္ေဆာင္ရွင္းလင္းမွဳေဗဒ၊ ဖြဲ ့တည္မွဳေဗဒ၊ အၿပဴအမူဆိုင္ရာေလ့လာသံုးသပ္မွဳေဗဒ၊ လက္ေတြ ့၀ါဒ၊ ဗဟု၀ုစ္ေဗဒ၊ အသင္းအဖြဲ ့၀ါဒ စသည္ၿဖင့္ ေလ့လာသံုးသပ္တဲ့ ရွဳေဒါင့္ေတြ ကြဲၿပားပါတယ္။ တစ္ၿခား လူမွဳေရးသိပၸံဘာသာရပ္ေတြလိုပဲ မိမိ စူးစမ္းေလ့လာခ်င္တဲ့ အေၾကာင္းအရာအမ်ိဳးအစား ကိုလိုက္ၿပီး သက္ဆိုင္ရာ ခ်ည္းကပ္နည္းေတြ၊ ရွဳေဒါင့္ေတြကို အသံုးၿပဳၾကပါတယ္။ အေၿခခံ အရင္းအၿမစ္ေတြၿဖစ္တဲ့ သမိုင္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ စာရြက္စာတမ္းေတြ၊ ရံုးပိုင္းဆိုင္ရာ မွတ္တမ္းမွတ္ရာေတြ နဲ ့ဆင့္ပြား အရင္းအၿမစ္ေတြ ၿဖစ္တဲ့ ပညာေရးဆိုင္ရာ ဂ်ာနယ္မွာပါတဲ့ ေဆာင္းပါးေတြ၊ သုေတသန စစ္တမ္းေတြ၊ စာရင္းအင္းဆိုင္ရာ ေ၀ဖန္သံုးသပ္မွဳေတြ၊ အမွဳကိစၥ-အေၿခအေန၊ အေၾကာင္းအရာအလိုက္ ေလ့လာမွဳေတြ နဲ ့စံနမူနာ တည္ေဆာက္မွဳ စတာေတြ ကို ႏိုင္ငံေရးသိပၸံဘာသာရပ္မွာ ေလ့လာၾကပါတယ္။

ဒါကေတာ့ အင္တာနက္ စြယ္စံုက်မ္း ၀ီကီေပးဒီးယား မွာ "ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ" ဆိုတဲ့ေခါင္းစဥ္ နဲ ့ေဖာ္ၿပထားတာထဲက ေကာက္ႏွဳတ္ထားတာပါ။ လြယ္လြယ္ နဲ ့ရွင္းရွင္း ေဖာ္ၿပထားတာေၾကာင့္ ၿပန္လည္ကူးယူ ေဖာ္ၿပလိုက္ၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္။ တကယ္တမ္း လက္ေတြ ့ပညာရပ္ဆိုင္ရာ သုေတသန ေတြၿပဳလုပ္ၿပီဆိုရင္ေတာ့ တကၠသိုလ္ေတြက ပညာရွင္ေတြ၊ ဆရာေတြက ၀ီကီေပးဒီးယား ကို ကိုးကားရည္ညႊန္းတာမ်ိဳးကို သိပ္သေဘာမေတြ ့ပါဘူး။ ၀ီကီေပးဒီးယား မွာ ေလ့လာသူေတြ၊ တတ္ကၽြမ္းသူေတြ၊ ပညာရွင္ေတြ စသည္ၿဖင့္ လူအမ်ိဳးမ်ိဳး ၀င္ေရာက္ေရးသားႏိုင္ၾကၿပီးေတာ့ အယ္ဒီတာေတြက ၿပန္လည္တည္းၿဖတ္၊ ၀င္ေရာက္ေရးသားသူေတြ ရဲ ့ ့ေရးသားခ်က္ေတြ မွန္မမွန္ စစ္ေဆးၾကေပမယ့္ ဘာသာရပ္ဆိုင္ရာ ပညာရွင္ေတြ တရား၀င္ သုေတသနၿပဴလုပ္ ထုတ္ေ၀ထားတဲ့ စာအုပ္စာေပေတြ ေလာက္ေတာ့ ကိုးကားရည္ညႊန္းဖုိ ့တန္းမ၀င္ဘူးလို ့ဆုိပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ ဆိုတာ ဘာလဲ ဆိုတာကို အၿခခံ အေနနဲ ့နားလည္ေအာင္ ၿပန္လည္ေဖာ္ၿပလိုက္တာပါ။